بیماری پارکینسون و علل و علائم آن

بیماري پارکینسون یک اختلال مغزي است که موجب لرزش بدن، سخت راه رفتن و حرکت کردن و مشکل هماهنگی مغز و عضلات می شود. بعد از بیماري آلزایمر، بیماري پارکینسون معمولترین بیماري مخرب اعصاب به حساب می آید.

پارکینسون یک بیماري مزمن و همیشه در حال پیشرفت است. این بیماري نتیجه از بین رفتن یا ضعیف شدن و لطمه خوردن سلول هاي عصبی در مغز میانی است. این سلول هاي عصبی ماده اي به نام دوپامین، ترشح می کنند. دوپامین پیام هاي عصبی را از مغز میانی به بخش دیگري از مغز می برد. این پیام ها به حرکت بدن تعادل می بخشند. وقتی سلول هاي ترشح کننده دوپامین میمیرند، مراکز دیگر کنترل کننده حرکات بدن نامنظم کار می کنند.

علائم بیماري:
پارکینسون بر اساس دو علامت یا بیشتر از چهار علامت اصلی بیماري مشخص می شود. ارتعاش ولرزش دست و پا در حالت استراحت ، کندي حرکات ، سختی و خشک شدن دست و پا و بدن ونداشتن تعادل این چهار علامت اصلی را تشکیل می دهند . سایر علائم پارکینسون شامل موارد زیراست:
• تغییرات در صحبت کردن
• تغییرات در نوشتن
• اختلال بلع، آبریزش دهان
• خشک شدن شانه
• قامت خمیده
• توانایی ذهنی تا مراحل پیشرفته بدون تغییر می ماند و در مراحل پیشرفته به آهستگی کاهش می یابد.

ازدست دادن حس بویایی پیش نشانگر بیماري پارکینسون است، به گونه اي که از دست دادنحس بویایی را اولین علایم بالینی بیماري پارکینسون می شناسند.

در مراحل اولیه بیماري، ارتعاش اندام ملایم و معمولا در یک طرف بدن وجود دارد و احتیاجی نیز به درمان ندارد اما با پیشرفت بیماري فردي که دست لرزان خود را در جیب یا پشت خود پنهان می کند یا چیزي را براي کنترل ارتعاش مدام در دست می گیرد، دیگر قادر به پنهان کردن لرزشهاي شدید اندام به ویژه به هنگامی که می خواهد تمرکز بیشتري به خود دهد نیست.

لرزش معمولا بیش از هر محدودیتی تاثیر منفی بر روان بیمار دارد. کم کم تکه کردن غذا ، لباس پوشیدن ، اصلاح و استحمام وقت زیادي از بیمار می گیرد حرکات بیمار مثل نشستن و برخاستن از صندلی و راه رفتن او اهسته می شود و بیمار حالت قوز پیدا می کند، صداي او یکنواخت و نگاه او خیره و بدون احساس می شود.

شیوع:
این بیماري اغلب در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی ایجاد می شود و میزان شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است. با این حال ابتلاي به این بیماري در سنین پایین تر نیز گزارش شده است.

علل بیماری
مطالعات اخیر نشان داده اند که عوامل ژنتیکی و محیطی از قبیل سابقه فامیلی مثبت، جنسیت مذکر، ضربه به سر، تماس با آلاینده ها (به ویژه حشره کش ها و آلودگی هوا)، آسیب مغزي، رژیم هاي غذایی حاوي مقادیر بالاي چربی هاي اشباع نشده، دیابت، استفاده از آب چاه یا مصرف ترکیبات آفت کش، استرس و شیوه نوین زندگی در بروز این بیماري موثرند.

آنچه که باید درباره این بیماری بدانیم:
• هیچ آزمون تشخیصی براي اثبات بیماري پارکینسون وجود ندارد. تشخیص بیماري معمولاً مبتنی بر معاینه فیزیکی است .بررسی هاي طبی براي رد سایر اختلالات ممکن است توصیه گردد .
• اصول کلی مراقبت این بیماران عبارتند از درمان فیزیکی ، امیدوارکردن و اطمینان دادن به بیماران ، و درمان بیماري هاي همراه نظیر افسردگی
• روان درمانی یا مشاوره جهت کمک به کاهش افسردگی
• کار درمانی و گفتار درمانی ممکن است توصیه گردد.
• استفاده مکرر از حمام گرم و ماساژ دادن جهت پیشگیري از ایجاد سفتی عضلانی استفاده از ریش تراش برقی جهت اصلاح
• استفاده از کفش هاي بدون بند، نظیر کفش هاي راحتی ، کفش هاي زیپ دار یا کفش هاي چسبی
• محیط منزل را طوري طراحی کنید که از افتادن و آسیب دیدگی جلوگیري شود.
• محدودیت هاي تدریجی بیماري ممکن است باعث عاجز شدن بیمار گردد. براي یافتن راه هایی جهت حفظ عملکرد و کارآیی خود از مشاوره تخصصی و اعضاي خانواده کمک بگیرد.

درمان بیماری پارکیسون:
درمان بیماري پارکینسون براساس جایگزینی آن مواد شیمیایی در مغز که در این بیماري کاهش می یابد، صورت می پذیرد. ماده شیمیایی اصلی که در بیماري پارکینسون کاهش می یابد “دوپامین” نام دارد که به تدریج و در طی چند سال قبل زا اینکه علائم و نشانه هاي بیماري آشکار شوند کاهش می یابد.
به بیماران دچار پارکینسون دارویی به نام لوودوپا داده میشود. اما از داروهاي دیگر نیز استفاده می گردد.
فیزیورتراپی ، کاردرمانی و گفتار درمانی می توانند در مراحلی از درمان مورد استفاده قرار بگیرند اما هیچکدام نمی توانند جاي درمان دارویی را بگیرند.

۱.فیزیوتراپی:
فیزیوتراپی داراي منافع ویژه اي براي بعضی از مشکلات این بیماران می باشد. همچنین می تواند در تقویت روحیه بیمار و در قانع کردن اینکه یک کار فعال انجام می دهد و در درمان خودش نقش مهمی بازي می کند، اثرات مفیدي داشته باشد.

۲. تمرینات ورزشی:
انجام فعالیتها و حرکات ورزشی از اهمیت زیادي برخوردار است زیرا مفصل ها و عضلات حرکت نموده، سفتی بیمار کم شده و وضعیت بدنی او بهتر می شود.
راه رفتن یکی از مهمترین و با ارزش ترین تمرینات ورزشی می باشد. در هنگام راه رفتن باید سعی نمود که پشت را صاف نگه داشت، شانه ها به عقب بروند و سر راست نگه داشته شود. واضح است که باید بیمار از راه رفتن روي زمین ناهموار، برفی و خیس اجتناب نماید.

۳. گفتار درمانی:
بسیاري از بیماران از اینکه نحوه صحبت کردنشان فرق کرده است ناامید و خجالت زده میشوند. به تدریج متوجه می شوید که صحبت هاي بیمار آرام و آهسته شده و قادر به بلند صحبت کردن نمی باشد و شما مدام باید از او بخواهید که حرفش راتکرار کند یا بلندتر صحبت کند. جلمات وي ممکن است بصورت بریده بریده و با شک گفته شوند و هیچ گونه تغییري در زیر و بمی شدت صداها ایجاد نشود.
یک متخصص گفتاردرمانی می تواند با انجام آموزشهایی در صحبت کردن تا حد زیادي به بیمار کمک کند تا ارتباط کلامی آسانتر برقرار کند.

۴. رژیم غذایی:
بسیاري از بیماران مبتلا به پارکینسون دچار کاهش وزن می شوند ، زیرا کم اشتها بوده وغذاي کمتري مصرف می کنند. این بیماران باید از یک رژیم غذایی که حاوي تمام نیازهاي غذایی آنها باشد استفاده نمایند. خوردن میوه ها و سبزیهاي تازه باعث می شود که فیبر موجود در آنها از بروز یبوست در این بیماران جلوگیري نماید.
بعضی از بیمارانی که از داروهاي لوودوپا استفاده می کنند متوجه می شوند که خوردن پروتئین ها می تواند با اثر این دارو تداخل نماید. محدود کردن مصرف پروتئین ها و یاعدم مصرف همزمان داروها باغذاها می تواند به برطرف شدن این مشکل کمک نماید. براي اینکه دارو به خوبی اثر نماید باید آن را قبل از غذا و با معده خالی مصرف نمود.
براي بیمارانی که مشکل بلع دارند، استفاده از یک رژیم غذایی که حاوي غذاهاي نرم می باشد مفید خواهد بود. مصرف مقادیر زیاد مایعات در طی روز اهمیت زیادي دارد زیرا باعث می شود که بیمار دچار بی آبی نشود و از بروز یبوست نیز جلوگیري می کند.

پیش گیری:
از آنجا که علت پارکینسون مشخص نیست، روش های اثبات شده برای جلوگیری از این بیماری نیز یک راز است.
برخی تحقیقات نشان داده اند که ورزش هوازی منظم ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش دهد.
برخی تحقیقات دیگر نشان داده اند افرادی که کافئین مصرف می کنند موادی که در قهوه، چای و …یافت می شوند کم تر از آن هایی که آن را نمی نوشند، به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا کافئین در واقع از ابتلا به پارکینسون جلوگیری می کند و یا به روش دیگری مرتبط است .چای سبز نیز با کاهش خطر ابتلا به پارکینسون، ارتباط دارد.