پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی (Preeclampsia)
عارضه‌ای جدی است و در صورتی که به موقع درمان نشود، میتواند خطرهای جدی برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد. پره اکلامپسی بارداری که قبلاً توکسمی نامیده می‌شد، وضعیتی است در زنان باردار که با فشار خون بالا، پروتئینوری و تورم پاها و دست‌ها همراه میشود. شدت آن میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و معمولاً در اواخر بارداری رخ میدهد، ممکن است پره اکلامپسی بعد از زایمان یا حتی زودتر از آن نیز ایجاد شود.
خطرات پره‌اکلامپسی
عوارض معمولاً پس از هفتۀ ۲۸ شروع می‌شوند، اما ممکن است زودتر یا پس از زایمان نیز به وجود آید. اگر این مشکلات زودتر بروز کنند، احتمال شدیدتر بودن آنها نیز بیشتر است. اگرچه در اغلب موارد، پره‌اکلامپسی جدی نیست و مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی در برخی موارد نیز درمان نشدن آن تهدیدی برای زندگی مادر و جنین است.
پره‌اکلامپسی ممکن است موجب تشنج مادر شود ( که در این مرحله به آن اکلامپسی گفته میشود) یا روی رشد جنین تأثیرگذار باشد . تشخیص ندادن و درمان نشدن پره‌اکلامپسی میتواند خطرات جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. به همین دلیل، معاینات منظم و دوره‌ای در بارداری اهمیت ویژه‌ای دارند. پزشکان در این معاینات، هر علامتی را که ممکن است نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی باشد، بررسی می‌کنند. بسیاری از زنانی که فشار خون بالا دارند، شانس زایمان طبیعی پس از هفتۀ ۳۷ را خواهند داشت، اما اگر پره‌اکلامپسی شدید دارند، ممکن است لازم باشد که زایمانشان زودتر از موعد و احتمالاً به روش سزارین انجام گردد.
علائم و نشانه‌های پره اکلامپسی
علائم پره اکلامپسی بارداری علاوه بر تورم وجود پروتئین در ادرار و فشار خون بالا (هایپرتنشن)، شامل:
– استفراغ شدید
– تورم ناگهانی در صورت و دست
– افزایش وزن طی ۱ یا ۲ روز به دلیل افزایش زیاد مایعات بدن
– سردردهای شدید
– تغییر در رفلکس‌ها
– کاهش ادرار یا قطع شدن آن
– سرگیجه
– تغییر بینایی مانند هاله‌های نور، اجسام شناور یا تاری دید
– مشکلات دیداری مثل تاری دید یا جرقه زدن چشم
– درد در ناحیۀ زیر دنده‌ها
ممکن است شما به پره‌اکلامپسی شدید دچار باشید، اما هیچ نشانه‌ای نیز نداشته باشید. اگر هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید یا دلیلی دارید مبنی بر اینکه ممکن است به پره‌اکلامپسی دچار شده باشید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه نمایید.
علت پره اکلامپسی
بسیاری از متخصصین معتقدند که پره اکلامپسی و اکلامپسی بر اثر عملکرد نادرست جفت اتفاق می‌افتد، اما علت دقیق هنوز مشخص نشده است. برخی فکر می‌کنند تغذیه بارداری نامناسب یا چربی زیاد بدن میتواند در این امر موثر باشد. کمبود جریان خون رحم و ژن‌ها نیز میتواند نقش داشته باشند.
سایر اختلالات فشار خون بالا در بارداری
پره اکلامپسی یکی از چهار اختلال فشار خون در زنان باردار است. سه مورد دیگر عبارتند از:
– فشار خون حاملگی
این نوع فشار خون، پس از هفته ۲۰ بارداری شروع میشود اما دفع مقادیر بالای پروتئین در ادرار وجود ندارد و معمولاً بعد از زایمان از بین میرود.
– فشار خون بالای مزمن
این نوع هایپرتنشن قبل از بارداری یا قبل از هفته ۲۰ بارداری شروع میشود.
– همراهی پرفشاری خون مزمن با پره اکلامپسی
این هایپرتنشن مزمن با ادامه بارداری بدتر و موجب پروتئینوری بیشتر و سایر عوارض میشود.
تشخیص
در صورتی که پس از هفته ۲۰ حاملگی، مادر هر یک از علائم زیر را داشته باشد، میتواند دلیل بر پره اکلامپسی باشد:
– پروتئین در ادرار (پروتئینورری)
– تعداد پلاکت پایین
– اختلال در عملکرد کبد
– علائم مشکلات کلیوی به جز پروتئین در ادرار
– مایع در ریه (ادم ریوی)
– سردردهای جدید در بارداری یا اختلالات بینایی
به‌طور کلی پره اکلامپسی در صورت فشار خون بالا و پروتئین در ادرار تشخیص داده میشود و جهت تایید، آزمایشات لازم انجام می‌گیرد.
فشار خون بیش از ۹/۱۴ ( ۱۴ روی ۹) در بارداری غیر طبیعی است، با این حال هر افزایش فشار خونی به این معنی مسمومیت بارداری نست. اما در صورتی که پس از چهار ساعت مجددا فشار خون بالا باشد، ممکن است پزشک مسمومیت بارداری را تشخیص دهد. به همین جهت انجام آزمایشات خون و ادرار را به مادر توصیه می‌کند.
پره اکلامپسی میتواند عوارض نادر اما جدی ایجاد کند، از جمله:
– سکته
– تشنج
– تجمع مایعات در قفسه سینه
– نارسایی قلبی
– کوری برگشت پذیر
– خونریزی کبد
– خونریزی بعد از زایمان
پره اکلامپسی در بارداری مانع دریافت خون کافی توسط جفت شده، در نتیجه اندازه جنین بسیار کوچک خواهد بود.
درمان پره اکلامپسی
زایمان، تنها راه درمان پره اکلامپسی و اکلامپسی است. پزشک بر اساس زمان بارداری، وضعیت جنین در رحم و شدت پره اکلامپسی در مورد زمان زایمان تصمیم خواهد گرفت.
اگر کودک به خوبی رشد کرده باشد، معمولاً در هفته ۳۷ یا بیشتر، پزشک ممکن است زایمان یا سزارین را توصیه کند. این کار از بدتر شدن پره اکلامپسی جلوگیری می‌کند.
اگر کودک نزدیک به ترم نباشد (نرسیده باشد)، شما و پزشک می‌توانید پره اکلامپسی خفیف را درمان کنید تا زمانی که کودک به اندازه کافی رشد کند و زایمان با خیال راحت انجام شود. هرچه زایمان به موعد مقرر نزدیکتر باشد، برای کودک بهتر است.
برخی از زنان مبتلا به پره اکلامپسی بارداری هیچ علائمی ندارند، بنابراین مهم است که برای بررسی منظم فشار خون و آزمایش ادرار به شکل منظم چکاپ شوید.
مراقبت‌ها در بیمارستان شامل:
– تجویز برای جلوگیری از تشنج، کاهش فشار خون و مشکلات دیگر
– تزریق استروئید برای کمک به رشد سریع ریه‌های کودک
سایر درمان‌ها عبارتند از:
– تزریق منیزیم برای جلوگیری از تشنج مربوط به اکلامپسی
– هیدرالازین یا داروی ضد فشار خون دیگر
نکته: در پره اکلامپسی شدید، حتی اگر نزدیک به زمان ترم هم نباشید، ممکن است پزشک دستور زایمان فوری دهد. پس از آن، علائم پره اکلامپسی معمولا طی ۱ تا ۶ هفته از بین میرود اما ممکن است بیشتر طول بکشد.
پیشگیری از پره اکلامپسی، توصیه‌های مفید:
– کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
– ترک سیگار
– ورزش منظم
– کنترل فشار یا قند خون
پزشک ممکن است مصرف روزانه ۸۱ میلی‌گرم (دوز کم) آسپرین را تجویز کند. مصرف هر گونه دارو، ویتامین یا مکمل بدون مشورت پزشک ممنوع است. پره اکلامپسی در بارداری معمولاً خطرناک است و باعث عوارض جنینی و مادری میشود. علت اصلی این بیماری هنوز ناشناخته است و تنها راه قطعی درمان آن پایان دادن به حاملگی و خارج کردن جنین و جفت می‌باشد. برای پیشگیری از آن باید مراقبت‌های بارداری را جدی بگیرید..
