بیماری سپسیس (sepsis) یک بیماری تهدید کننده زندگی است که در اثر واکنش بدن شما به یک عفونت ایجاد می شود.
سپسیس زمانی ایجاد می شود که مواد شیمیایی ناشی از سیستم ایمنی در جریان خون آزاد شده و برای مقابله با عفونت باعث التهاب در کل بدن شود. موارد شدید سپسیس می تواند منجر به شوک سپتیک شود که یک فوریت پزشکی است.
سپسیس، بیماری خطرناکی است که در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن نسبت به عفونت ایجاد می‌شود و به تدریج سراسر بدن را فرا می‌گیرد.
اولین گزارش جهانی سازمان بهداشت جهانی در مورد سپسیس نشان می‌دهد که تلاش برای مقابله با میلیون‌ها مرگ و معلولیت ناشی از این نوع عفونت به دلیل وجود فاصله جدی کشورها در رابطه با در اختیار داشتن دانش و اطلاعات، درمان این بیماری را با مشکل مواجه کرده است. این شکاف اطلاعاتی به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط عواقب وخیمی دارد.
بر اساس مطالعات بین المللی هر ساله بیماری عفونی یک میلیون نفر منجر به سپسیس می‌شود و میلیون‌ها نفر نیز دچار انواع معلولیت‌های مختلف می‌شوند. متأسفانه بسیاری از این قربانیان کودک هستند.
به نظر می‌رسد دسترسی به داده‌های بهتر در این باره یک نیاز جهانی است. بیشتر مطالعات منتشر شده در مورد سپسیس توسط بیمارستانها و واحدهای مراقبت‌های ویژه در کشورهای با درآمد اقتصادی بالا انتشار یافته است. شواهد کمی از بقیه کشورهای جهان به سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است.
علاوه بر این تعاریف مختلفی از سپسیس و معیارهای تشخیصی عفونت حاد، کدگذاری آن و حتی معیارهای ترخیص از بیمارستان وجود دارد که موجب می‌شود آمار واقعی جهانی مبتلایان دشوار و درک صحیح از بار واقعی جهانی سپسیس را دشوار نماید.
دکتر (تدروس آدانوم) مدیر کل سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: جهان باید فوراً تلاش خود را برای بهبود داده‌ها در مورد بیماری سپسیس افزایش دهد تا همه کشورها بتوانند این وضعیت وحشتناک را به موقع شناسایی و درمان کنند. این به معنای تقویت سیستم‌های اطلاعات سلامت و اطمینان از دسترسی به ابزارهای تشخیصی سریع و مراقبت‌های با کیفیت از جمله داروها و واکسن‌های ایمن و ارزان قیمت است.
سپسیس در پاسخ به عفونت رخ می‌دهد. وقتی سپسیس زود تشخیص داده نشود و سریع کنترل نشود، می‌تواند منجر به شوک سپتیک، از کار افتادگی چند عضو و مرگ شود. بیمارانی که مبتلا به COVID-19 شدید و سایر بیماری‌های عفونی هستند، در معرض خطر بیشتری از ابتلاء به بیماری سپسیس قرار دارند و می‌میرند.
نیمی از افرادی که با سپسیس دوام می‌آورند، بهبودی کامل یافته و بقیه در عرض ۱ سال می‌میرند یا تحت تأثیر ناتوانی‌های طولانی مدت قرار می‌گیرند.
علائم سپسیس چیست؟
سه مرحله سپسیس وجود دارد: ۱- سپسیس ، ۲-سپسیس شدید و ۳-شوک سپتیک.
سپسیس می تواند در حالی که هنوز در بیمارستان هستید و در حال بهبودی از یک عمل جراحی هستید، اتفاق بیفتد ، اما همیشه اینطور نیست. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید. هرچه زودتر به دنبال درمان باشید ، احتمال زنده ماندن بیشتر است.
علائم سپسیس شامل موارد زیر است:
تب بالاتر از۳۸یا دمای کمتر از ۳۶
ضربان قلب بالاتر از ۹۰ ضربان در دقیقه
میزان تنفس بالاتر از ۲۰ تنفس در دقیقه
عفونت احتمالی یا تایید شده
قبل از اینکه پزشک بتواند سپسیس را تشخیص دهد ، باید دو مورد از این علائم را داشته باشید.
سپسیس شدید
سپسیس شدید در صورت نارسایی اندام رخ می دهد. برای تشخیص سپسیس شدید باید یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشید:
لکه های پوستی تغییر رنگ داده
کاهش ادرار
تغییر در توانایی ذهنی
تعداد کم پلاکت (سلولهای لخته کننده خون)
مشکلات تنفسی
عملکردهای غیر طبیعی قلب
لرز ناشی از کاهش دمای بدن
بیهوشی
ضعف شدید
شوک سپتیک
علائم شوک سپتیک شامل علائم سپسیس شدید ، به علاوه فشار خون بسیار پایین است.
اثرات جدی سپسیس
اگرچه سپسیس به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است ، بیماری از خفیف تا شدید متغیر است. در موارد خفیف میزان بهبودی بالاتر است. شوک سپتیک نزدیک به ۵۰ درصد مرگ و میر دارد. داشتن یک مورد سپسیس شدید خطر ابتلا به عفونت در آینده را افزایش می دهد. سپسیس شدید یا شوک سپتیک نیز می تواند عوارضی ایجاد کند. لخته های کوچک خون می توانند در سراسر بدن شما ایجاد شوند، این لخته ها مانع جریان خون و اکسیژن به اندام های حیاتی و سایر قسمت های بدن شما می شوند، این خطر نارسایی اندام و مرگ بافتی (گانگرن) را افزایش می دهد.
علت سپسیس چیست؟
هرگونه عفونت می تواند سپسیس را تحریک کند ، اما انواع زیر عفونت به احتمال زیاد باعث سپسیس می شود:
ذات الریه
عفونت شکمی
عفونت کلیه
عفونت جریان خون
دلایل احتمالی عبارتند از:
جمعیت در حال پیر شدن ، زیرا سپسیس در سالمندان بیشتر دیده می شود
افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک ، که هنگامی اتفاق می افتد که آنتی بیوتیک توانایی مقاومت یا از بین بردن باکتری ها را از دست بدهد
افزایش تعداد افراد مبتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن آنها را ضعیف می کند
چه کسی در معرض سپسیس است؟
اگرچه برخی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند ، هر کسی می تواند به سپسیس مبتلا شود. افرادی که در معرض خطر هستند عبارتند از:
کودکان خردسال و سالخوردگان
افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند ، مانند مبتلایان به HIV یا کسانی که تحت شیمی درمانی برای سرطان هستند
افرادی که در بخش مراقبت های ویژه (ICU) تحت درمان هستند
افرادی که در معرض دستگاههای تهاجمی هستند ، مانند کاتترهای داخل وریدی یا لوله های تنفسی
سپسیس یک عارضه جدی عفونی
سپسیس به طور نامتناسبی بر جمعیت آسیب پذیر تأثیر می‌گذارد: نوزادان تازه متولد شده، زنان باردار و افرادی که در مناطق فقیر زندگی می‌کنند. تقریباً ۸۵ درصد موارد سپسیس و مرگ‌های مربوط به سپسیس در این گروها اتفاق می‌افتد.
تقریباً نیمی از ۴۹ میلیون مورد سپسیس در هر سال در جهان در بین کودکان اتفاق می‌افتد و منجر به ۹.۲ میلیون مورد مرگ می‌شود. ما می‌توانیم با تشخیص به موقع و مدیریت بالینی مناسب از بسیاری از این موارد مرگ و میر جلوگیری نمائیم. این مرگ‌ها اغلب نتیجه بیماری‌های اسهالی یا عفونت‌های تنفسی تحتانی است.
عفونت‌های زایمان در زنان، از جمله عوارض ناشی از سقط جنین یا عفونت‌های بعد از سزارین، سومین علت شایع مرگ و میر مادران در جهان است. تخمین زده می‌شود که از هر ۱۰۰۰ زایمان، ۱۱ مورد از زنان به علت عفونت یا می‌میرند و یا اعضای خود را از دست می‌دهند.
این گزارش همچنین نشان می‌دهد که سپسیس غالباً ناشی از عفونت‌های محیط‌های بیمارستانی است. بر اساس آمارهای جهانی منتشر شده حدود نیمی (۴۹ درصد) از بیماران مبتلا به سپسیس در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستانها و تخمین زده می‌شود ۲۷ درصد از افراد مبتلا به سپسیس در بقیه بخش‌های بیمارستانی بیمارستانها گرفتار عفونت منجر به سپسیس می‌شوند. ۴۲ درصد از افراد مبتلا به سپسیس در بخش‌های مراقبت‌های ویژه فوت کنند.
مقاومت ضد میکروبی یک چالش اساسی در درمان سپسیس است زیرا توانایی درمان عفونت‌ها، به ویژه در عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی درمان را بسیار پیچیده می‌کند.
نوزادان و سپسیس
سپسیس نوزادی هنگامی است که کودک شما در ماه اول زندگی خود به عفونت خون مبتلا می شود. سپسیس نوزادی بر اساس زمان ابتلا به عفونت طبقه بندی می شود ، بسته به اینکه عفونت در طی مراحل تولد (شروع اولیه) یا بعد از تولد اتفاق افتاده باشد. این موضوع به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد چه نوع درمانی را انجام دهد. نوزادان کم وزن و نارس به دلیل نابالغ بودن سیستم ایمنی بدن مستعد ابتلا به سپسیس دیررس هستند. در حالی که علائم می توانند ظریف و غیر اختصاصی باشند ، برخی از علائم عبارتند از:
بی حالی
عدم مطلوبیت شیردهی
دمای پایین بدن
آپنه (توقف موقتی تنفس)
تب
رنگ پریدگی
گردش خون ضعیف با اندام های خنک
تورم شکم
استفراغ
اسهال
تشنج
عصبانیت
زردی پوست و سفیدی چشم (زردی)
مشکلات تغذیه
سپسیس نوزاد هنوز هم دلیل اصلی مرگ نوزاد است ، اما با تشخیص و درمان به موقع ، کودک کاملا بهبود می یابد و دیگر مشکلی نخواهد داشت. با غربالگری جهانی مادران و آزمایش مناسب نوزاد ، خطر سپسیس نوزادان به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
سالمندان و سپسیس
از آنجا که با افزایش سن سیستم ایمنی بدن ما ضعیف می شود ، سالمندان می توانند در معرض سپسیس قرار بگیرند. در یک مطالعه ، افراد بالای ۶۵ سال تقریبا ۷۰ درصد موارد سپسیس را تشکیل می دهند. علاوه بر این ، بیماری های مزمن ، مانند دیابت ، بیماری های کلیوی ، سرطان ، فشار خون بالا و اچ آی وی ، معمولاً در کسانی که سپسیس دارند دیده می شود. متداول ترین انواع عفونت ها که باعث ایجاد سپسیس در سالمندان می شوند ، عفونت تنفسی مانند ذات الریه یا در دستگاه ادراری تناسلی مانند عفونت ادراری هستند. سایر عفونت ها می توانند به دلیل زخم های فشار یا پارگی پوست ، به پوست آلوده مبتلا شوند. اگرچه ممکن است این عفونت ها برای مدتی مورد توجه قرار نگیرند ، اما گیجی یا گمراهی یک علائم رایج است که باید هنگام شناسایی عفونت در سالمندان به دنبال آن باشید.
آیا سپسیس مسری است؟
سپسیس مسری نیست. با این حال ، عوامل بیماری زا که باعث عفونت اصلی شده و منجر به سپسیس می شوند ، می توانند مسری باشند. سپسیس از طریق جریان خون در بدن فرد از منبع اصلی عفونت به اندام های دیگر گسترش می یابد.
بهبود پیشگیری، تشخیص و درمان سپسیس
سرویس بهداشتی مناسب، در دسترس بودن آب با کیفیت و به طور کلی اقدامات پیشگیرانه مناسب بهداشتی و کنترل عفونت می‌تواند از سپسیس جلوگیری کرده و زندگی‌ها را نجات دهد. البته باید همراه با تشخیص به موقع، با مدیریت بالینی مناسب و مداخله در تحقق دسترسی بیمار به داروها و واکسن‌های ایمن و مقرون به صرفه تا ۸۴٪ از مرگ نوزادان در اثر سپسیس جلوگیری کرد.
سازمان بهداشت جهانی از جامعه جهانی چه می‌خواهد؟
۱- بهبود طرح‌های مطالعات تحقیقاتی مؤثر همراه با جمع آوری داده‌های با کیفیت بالا، به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط، افزایش سطح حمایت جهانی و اختصاص بودجه و ظرفیت‌های مناسب برای تحقیق و جمع آوری شواهد اپیدمیولوژیک در مورد بار واقعی بیماری سپسیس در جهان
۲- کشورها باید با اجرای سیستم‌های نظارتی استاندارد امکان شروع درمان در سطح مراقبت‌های اولیه و اجرای اقدامات عملی مطابق با طبقه بندی بین المللی بیماری‌ها (ICD-11) و استفاده از برنامه‌های موجود درمان عفونت‌ها را بهبود بخشند.
۳- در دسترس قرار دادن ابزارهای تشخیصی سریع، مقرون به صرفه و مناسب، به ویژه برای سطح مراقبت‌های اولیه و ثانویه، برای بهبود شناسایی، نظارت، پیشگیری و درمان سپسیس.
۴- تعامل و آموزش بهتر کارکنان بهداشت و درمان و بهداشت به منظور جلوگیری از عفونت‌های ناشی از سپسیس، و به دنبال مراقبت‌های سریع برای جلوگیری از عوارض بالینی و شیوع بیماری‌های همه گیر.
