سکته مغزی و مراقبتهای آن:

سکته مغزی چيست؟
سکته مغزي یعني قطع كامل جریان خون به قسمتي از مغز مي باشد و زماني رخ مي دهد كه یک رگ خوني تغذیه كننده مغز، دچار پارگي یا گرفتگي گردد. بنابراین آن قسمتي از مغز كه توسط آن رگ تغذیه مي شود و همچنین بخشهایي از بدن كه توسط آن قسمت ازمغز كنترل مي شوند، دیگر كار نمي كنند.
بدلیل اینکه مغز همه كارهایي را كه شما انجام مي دهید را كنترل مي كند بنابراین صدمه به مغز موجب صدمه به عملکرد بدن مي شود. بطور مثال؛ اگر قسمتي از مغز كه حركت اعضاء بدن را كنترل مي كند صدمه ببیند شما قادر به حركت عضو مربوطه نیستید.
علاوه بر این مغز، تفکر، یادگیري، احساس و ایجاد ارتباط را نیز كنترل مي كند بنابراین سکته مغزي میتواند روي این موارد نیز موثر باشد.
چند نوع سکته داریم؟
قبل از هر چیز باید گفت دو نوع سکته مغزي وجود دارد :
۱. سکته های ایسکيميک:
این نوع سکته مغزي، زماني اتفاق مي افتد كه یک لخته خون یا چربي، موجب بستن راه رگ و قطع جریان خون در مغز شود. بسته شدن راه رگ مي تواند داخل یا اطراف مغز رخ دهد، همچنین لخته هاي خوني مي توانند توسط جریان خون از دیگر نقاط بدن به مغز آورده شوند. علل این نوع سکته عبارت اند از :
رسوب چربي و ایجاد پلاک در رگهاي گردن و مشکلات قلبي كه منجر به تشکیل لخته هاي خوني مي گردد.
۲. سکته مغزی خونریزی دهنده:
این نوع از سکته هاي مغزي، بر اثر پاره شدن یک رگ خوني در داخل یا سطح مغز ایجاد مي شود. وقتي كه یک رگ خوني پاره مي شود، دیگر حس به سلول هاي مغزي نمي رسد، به علاوه نشت خون از رگ پاره شده، مي تواند به مغزي آسیب جدي وارد نماید. علل این نوع سکته عبارت اند از:
• فشاربالا كه موجب ضعیف شدن رگهاي خوني مي گردد .
• سخت شدن رگ ها كه عروق مغزي را شکننده مي كنند
• آنوریسم یعني ضعیف شدن یک نقطه در دیواره رگها كه مي تواند پاره شود.
• ضربه مغزي
• مصرف مشروبات الکلي
• گرفتگی راه رگ به وسيله لخته
• آنوریسم مغزی

دلیل سکته مغزي هر كدام از این موارد كه باشد، در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلولهاي مغز شروع به مردن ميكنند. باید توجه داشت كه در صورت وقوع سکته مغزي قسمتي از مغز كه درگیر شده، در واقع ميمیرد. در نتیجه قسمتي از بدن كه از آن جا فرمان حركتي، هوشیاري، تعادل و …ميگیرد، دچار اشکال شده و بیمار را با مشکلات و عوارضي دیگر روبهرو ميسازد.

سکته مغزی ناقص
هنگامي رخ ميدهد كه جریان خون به مغز به طور موقت مختل ميشود. در این حالت آسیب دائمي به سلولهاي مغزي وارد نميشود و علائم عصبي در كمتر از ۲۴ ساعت برطرف ميشود ولي به خاطر داشته باشید كه هرگز سکته گذرا را نادیده نگیرید چرا كه این سکته، نشانگر در راه بودن یک سکته مغزي شدیدتر است. پس سعي كنید دوره ي درمان سکته گذرا را كامل كنید، حتي اگر نشانه هاي آن از بین رفته باشند .

چگونه مغز انسان را کنترل می کند؟
مغز انسان كلیه اعمال انسان را تحت كنترل دارد. مغز انسان به قسمتهاي مختلف تقسیم شده است كه هر قسمت مشخص مي كند كه انسان چگونه عمل كند یا چگونه احساس كند.
طرف راست مغز حس و حركت طرف چپ بدن را كنترل مي كند و نیمکره چپ مغز حس و حركت طرف راست بدن راكنترل مي كند. بنابراین سکته در طرف راست مغز باعث فلج یا ضعف سمت چپ بدن و اشکال در صحبت كردن، درك كلمات نوشته شده و گفته شده مي شود و سکته در طرف چپ مغز موجب فلج یا ضعیف شدن طرف راست بدن و اشکال در تشخیص فاصله مي شود بنابراین احتمال افتادن و برخورد با اشیاء زیاد مي شود.

عوامل خطرساز سکته مغزی
شناخت عوامل خطر ساز سکته مغزي، كلید پیشگیري از آن هستند. عوامل خطر قابل کنترل و قابل پيشگيری شامل موارد زیر می باشد:
• فشارخون بالا: فشارخون بالاي كنترل نشده مهمترین علت بروز بسیاري از سکته هاي مغزي مي باشند. فشار خون بالا احتمال ابتلا به سکته مغزي را ۶-۴ برابر افزایش مي دهد. فردي كه داراي فشارخون بالاتر از ۱۴۰ مي باشد مبتلا به فشارخون مي باشد.
• چاقی: چاقي خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماري هاي قلبي، دیابت و بالاخره سکته مغزي را افزایش مي دهد .
• اعتياد: الکل و كوكائین علاوه بر افزایش فشارخون، احتمال بروز سکته مغزي را نیز افزایش مي دهند.
• کشيدن سيگار: سیگار مي تواند موجب افزایش فشارخون و صدمه به رگ ها گردد .
• تغذیه نامناسب: رژیم غذایي حاوي كلسترول بالا و میوه، سبزیجات، غلات و فیبر پایین، افراد را بیشتر در معرض سکته مغزي قرار مي دهد. چربي مي تواند در دیواره عروق رسوب كند و باعث تشکیل پلاک و باریک كردن رگ مي شود.
• عدم تحرک: كساني كه تحرك كمي دارند و یا ورزش منظم ندارند در خطر بیشتر ابتلا به سکته مغزي مي باشند
• مصرف قرص های ضد بارداری: خصوصاً اگر با مصرف سیگار همراه باشد، مي تواند احتمال بروز سکته هاي قلبي را افزایش دهد.
• بيماری های قلبی: یکي از عوامل ایجاد كننده سکته مغزي، صداهاي اضافي و ضربان هاي سریع و ناكامل قلبي است.

عوامل خطر غيرقابل کنترل شامل موارد زیر می باشد:
• سن: سکته مغزي در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد ولي بروز آن در افراد مسن تر بیشتر احتمال دارد .
• جنسيت: مردان بیش از زنان به سکته مغزي مبتلا مي شوند .
• سابقه سکته مغزی: احتمال سکته در افرادي كه سابقه قبلي سکته مغزي یا سکته گذرا دارند، بیشتر است .
• سابقه خانوادگی: احتمال سکته مغزي در افرادي كه یکي از اعضاي خانواده آنها به سکته دچار شده ، بیشتر است .
• دیابت و بيماری های خاص: دیابت مي تواند سبب تغییراتي در عروق كوچک و بزرگ بدن شود كه در نتیجه سبب آترواسکلروز (سفت و سخت شدن عروق) شود.

علائم سکته مغزی چيست؟
همواره علائم سکته مغزي را جدي بگیرید. سکته مغزي یا گذرا مي تواند به همراه همه یا تعدادي از علائم زیر باشد :
• فلج یا ضعف یک طرف بدن:
فلج یا ضعف به این علت ایجاد مي شود كه مغز دیگر نمي تواند به ماهیچه دست و پا فرمان دهد و آنها را كنترل كند. گاهي اوقات این ضعف و فلجي علاوه بر دست و پا در یک طرف صورت هم ایجاد مي شود و به صورت آب ریزش از دهان خودش را نشان مي دهد. همان طور كه قبلا نیز اشاره شد در صورتیکه طرف چپ مغز سکته كرده باشد این ضعف و فلجي در طرف راست بدن دیده مي شود و برعکس.
• بی حسی در یک طرف بدن:
این حالت به این معني است كه فرد بدون اینکه دست و پاي آن سمتي كه بي حس است را ببیند از وجود آنها ناآگاه است. یعني بیمار این سمت بدن خود را حس نمي كند و از وجود آن آگاه نمي باشد. همین امر مي تواند باعث اشکال در تشخیص طرف راست از چپ و اشکال در تشخیص فاصله ها و در نتیجه افتادن و یا برخورد به اشیاء شود.
• مشکلات بينایی:
اگر فرد دچار ضعف و بي حسي در سمت چپ بدن باشد قادر به دیدن اشیاء در سمت چپ میدان بینایي نخواهد بود. بیمار خودش آگاه به این مشکل نمي باشد بنابراین مرتب با اشیائي كه در این سمت قرار دارد برخورد مي كند به این دلیل كه آنها را نمي بیند. تاري دید، كاهش بینایي، دوربیني و حتي نابینایي كامل، مي تواند از علائم سکته مغزي باشد .

اختلال در برقرای ارتباط با دیگران:
بیماران مبتلا به سکته به دو دلیل قادر به برقراري ارتباط با دیگران نمي باشند. اول آنکه این بیماران ممکن است قادر نباشند كه درك كنند دیگران چه چیزي مي گویند و دوم اینکه ممکن است فرد قادر باشد بفهمد كه دیگران چه چیزي مي گویند اما نمي تواند حرف بزند.
• اختلال در بلع یا قورت دادن:
بیماران مبتلا به سکته در مراحل اول ممکن است قادر به قورت دادن غذا نباشند بنابراین در این مرحله غذا از دهان داده نمي شود.
• اشکال در حافظه و فکر کردن:
بعد از سکته بیمار ممکن است قدرت فکر كردن، تمركز و یادگیري را از دست دهد. اشکال در حافظه بیشتر نسبت به اتفاقاتي است كه جدیداً رخ داده است.

چگونه سکته می تواند بيمار را تحت تأثير قرار دهد؟
بر اساس اینکه چه قسمتي از مغز درگیر باشد علائم بیمار ممکن است متفاوت باشد اما بیمار ممکن است:
• قادر به استفاده از دست و پاي خود نباشد
• قادر به شستن خود و لباس پوشیدن نباشد
• قادر به حفظ تعادل خود نباشد
• قادر به قورت دادن غذا نباشد
• اختلال در صحبت كردن داشته باشد
• قادر به خواندن و نوشتن نباشد
• قادر به رفتن به سركار نباشد
• قادر به رفتن به توالت نباشد
• كنترل ادرار و مدفوع نداشته باشد
• اختلال در دید داشته باشد
• قادر به رانندگي نباشد
• درد داشته باشد.

با چه تست هایی سکته را تشخيص ميدهند؟
تست هاي تشخیصي كه براي تعیین علت، محل و مقدار درگیري مغز از بیمار به عمل مي آید شامل:
1. معاینات عصبي
2. تست هاي خون و ادرار
3. عکسبرداري سي تي اسکن
4. ام ار ايMRI)
5. آنژیوگرافي
6. نوار قلب

دستورالعملهای موثر برای پيشگيری از سکته :
• یک رژیم غذایي را انتخاب كنید كه براي قلب سالم و مفید باشد:
این رژیم غذایي معمولا سرشار از سبزیجات و میوه جات ، كاهش مصرف نمک، مصرف مقادیر زیاد ویتامین
• )سي( C و روغن ماهي امگا -۳ است.
• فشار خون خود را پایین بیاورید.
• روزانه ۳۰ دقیقه ورزش را فراموش نکنید.
• كلسترول خود را به شیوههاي طبیعي پایین نگه دارید.
• سطح چربي خون خود را همواره در كنترل نگه داشته باشید.
• از دیابت پیشگیري كرده و در صورت ابتلا آن را كنترل كنید.
• وزن خون را در حد سالم نگه دارید و از اضافه وزن اجتناب كنید.
• استرس خود را كاهش داده و از تکنیکهاي تن آرامي براي آرامش بیشتر بهره بگیرید
• اگر سیگار مي كشید، سیگار را ترك كنید.

رایج ترین داروهای استفاده شده در مورد بيماران مبتلا به سکته مغزی:

۱.داروهاي ضد فشار خون:
انواع زیادي از داروهاي فشار خون وجود دارد كه هركدام به صورت متفاوت عمل مي كنند. عملکرد و نحوه استفاده و عوارض احتمالي دارو را با توجه به اینکه كدام دارو براي شما شروع شده است از پزشک یا پرستار خود توضیح بخواهید.

۲.داروهاي پایین آورنده كلسترول:
این داروها به بیمار كمک مي كنند تا كلسترول خون پایین بیاید. این داروها از بروز سکته پیشگیري مي كنند.

۳.دارهاي ضد تشکیل لخته جهت بیماران سکته مغزي از نوع ایسکمیک:
شایع ترین داروهاي این دسته شامل: وارفارین و آسپرین مي باشد. این داروها به منظور پیشگیري از ایجاد لخته استفاده مي شوند.

مراقبتها:
• وسایل را در طرف سالم بیمار قرار دهید تا از وجود آنها آگاه شود
• هنگام صحبت كردن به بیمار خود درسمت سالم او قرار گیرید.همچنین همه وسایل مورد نیاز مثل: ساعت،تقویم، تلویزیون را در سمت سالم بیمار قرار دهند.
• نور اتاق را افزایش دهند.
• براي كاهش دو بیني، بستن یک چشم مي تواند مفید باشد.
• مراجعه به مراكز گفتار درماني كمک كننده است
• یک محیط آرامي را در حین ارتباط با بیمار خود برقرار كنید .
• از سوالات كوتاه جواب استفاده كنید تا بیمارتان مجبور نباشد تلاش زیاد براي صحبت كردن داشته باشد.
• هر بار كه با بیمار صحبت مي كنید فقط راجع به یک موضوع صحبت كنید.
• حین صحبت با بیمار روبه روي او قرار بگیرید و ارتباط چشمي با وي برقرار كنید.
• آرام و شمرده با بیمار صحبت كنید.
• بعضي از جملات مهم را چند بار تکرار نماید.
• وقتي بیمار وسیله اي را بر مي دارد و از آن استفاده مي كند، نام آن شي را به بیمار بگویید. این كار به بیمار كمک مي كند تا لغات را با اشیاء و یا فعالیت ها تطبیق دهد.
• اصوات و سر و صداي بیرون باید در كمترین حد ممکن حفظ شوند. سر و صداي زیاد موجب حواس پرتي بیمارمي شود.
• به بیمار خود وقت كافي دهید تا جواب خود را بدهد هرچند كند
• از كامل كردن جملات بیمار اجتناب كنید، چون ممکن است، بیمار از اینکه به وي اجازه صحبت كردن نمي دهند احساس یأس بیشتري نماید و از تلاش براي جمع آوري افکار و تکمیل جملات باز بماند.
• جهت ارتباط ممکن است نیاز باشد تا بیمار از قلم و كاغذ براي بیان خواسته اش استفاده كند.
• براي مشکلات حركتي مهمترین اقدام مشاوره با یک فیزوتراپ مي باشد تا مشکلات حركتي به حداقل خود برسند.
• اشیاء را نزدیک نیمه سالم بدن بیمار قرار دهید.
• وضعیت بدن بیمار را باید هر دو ساعت یکبار تغییر داد.
• بیمار را مي توان از یک پهلو به پهلوي دیگر چرخاند، اما مدت زماني كه وي بر روي نیمه آسیب دیده بدن مي خوابد باید محدود باشد .
• اقدام به تهیه وسایلي بنمایید كه در امر حركت به بیمار كمک نماید(مثل عصا، واكر، ویلچر(.
• بدون كمک یا وسایل كمکي اقدام به راه رفتن ننماید.
• نحوه نشستن و خوابیدن بیمار براي جلوگیري از تحلیل رفتن سمتي از بدن كه دچار ضعف است بسیار حیاتي مي باشد. با حركت دادن بیمار به نحو صحیح و قرار دادن بدن وي در وضعیت مناسب، میتوان درد بیمار را كاهش داد. دستي كه حالت شل و آویزان دارد، حین نشستن بیمار بر روي میز یا بالش قرار داده مي شود.
• به كمک یک ملحفه یا یک بالش كمک كنید بیمار صاف بنشیند
• به كمک یک بالش در زیر دست فلج بیمار را در وضعیت راحت قرار دهید این امر كمک مي كند دست نزدیک شانه قرار گیرد
• اگر هنگام نشستن پاي طرف بي حس و ضعیف، صاف بر روي زمین قرار نگرفت به كمک مالفه اي آن را صاف نمایید.
• بهتر است در طول شب براي اندام هاي انتهایي آسیب دیده از یک آتل استفاده شود تا ازخمیدگي آن ها پیشگیري به عمل آمده و وضعیت صحیح بدن طي خواب حفظ گردد.
• به بیمار كمک كنید تا ورزش كند و قدرت خود را در نیمه سالم، افزایش دهد و همچنین با نیمه سالم، ورزش هایي انجام دهد.
• با ورزش دادن دست یا پاي آسیب دیده، قدرت، تحرك و كاربري آنرا افزایش دهید.
• این ورزش ها حداقل ۵ بار در روز و هر بار به مدت ده دقیقه باید انجام شود.
• حین راه رفتن ، پاي خود را زیر پاي آسیب دیده بیمار قرار دهید و كمک كنید آن را به حركت در آورید.
• هر چه زودتر باید بیمار را در پایین آمدن از تخت یاري نمود.
• جهت كمک به ایستادن بیمار، بدین ترتیب كه بیمار را در لبه تخت نشانده و با گرفتن قسمت پایین پشت بیمار و قرار دادن زانو هاي خود در طرفین زانو هاي بیمار به او كمک كنید تا به حالت ایستاده در بیاید، با قرار گرفتن در مقابل بیمار و حمایت كمر تعادل وي را حفظ نمایید. در صورت بروز علائم سرگیجه، تعریق و تنگي نفس بلافاصله بیمار را به وضعیت نشسته برگردانید.
• هنگامي كه بیمار در سمت سالم قرار مي گیرد ۲ بالش زیر دست و پا ي بي حس قرار دهید
• هنگامي كه بیمار قادر به حفظ تعادل در حالت ایستاده شد، راه رفتن را به تدریج شروع نماید. بدین شکل كه بیمار بین دو نرده موازي ایستاده و وزن خود را روي هر دو پا بیندازد. سپس وزن خود را روي پاي سالم انداخته و ضمن فشار دادن نرده ها با دست، پاي مبتلا را به جلو حركت دهد و سپس وزن ر ا روي پاي مبتلا منتقل نماید.
• همچنین یک صندلي یا صندلي چرخدار باید در دسترس بیمار قرار داشته باشد تا در صورت خستگي یا احساس سرگیجه در بیمار بتوان از آن استفاده كرد.
• اگر بیمار به صندلي چرخدار نیاز پیدا كرد، انواع تاشوي آن كه داراي ترمز دستي است كارایي بیشتري دارد زیرا بیمار مي تواند آن را با دست كنترل نماید.
• صندلي چرخدار باید به اندازه كافي پایین باشد تا بیمار بتواند با پاي سالم خود آن را به حركت در آورد.
• وقتي بیمار قصد جابه جایي و انتقال از روي صندلي چرخدار را دارد، ترمز هاي هر دو طرف صندلي باید كشیده شوند.

برای جلوگيری از افتادن بيمار:
• وسایلي كه سر راه بیمار است را از مسیر بردارید
• از پوشیدن كفشهاي لیز خودداري كنید
• سیمهاي برق را از سر راه بیمار بردارید
• اگر بیمار از واكر، عصا یا صندلي چرخدار استفاده مي كند، هر گونه ناهمواري فرش یا قالي و وسایل اضافي را از سر راه بیمار بردارید.
• در راه پله ها در دو طف از نرده استفاده كنید
تغذیه:
• در مراحل اولیه ممکن است بیمار قادر نباشد غذا را قورت دهد بنابراین ممکن است به بیمار غذایي از راه دهان داده نشود اما به تدریج در صورت بهتر شدن بیمار رژیم غذایي بیمار با پوره یا مایعات غلیظ آغاز مي شود، چون این نوع غذاها راحتتر از مایعات رقیق بلعیده مي شوند.
• در هنگام غذا دادن بیمار را در وضعیت نشسته قرار دهید و ترجیحاً خارج از تخت و بر روي صندلي قرار دهید تا بدین ترتیب از پریدن غذا به راه تنفسي جلوگیري شود.
• توصیه مي شود تا غذا را به صورت لقمه هاي كوچک میل نمایند و یا مواد غذایي را به گونه اي تهیه نمایند تا بلع آن آسانتر باشد.
• اگر وزن بیمار و سطح كلسترول، و فشار خون بالاست، رعایت رژیم غذایي مناسب، جهت كم كردن میزان این مواد و وزن بیمار براي كاهش احتمال سکته مغزي اهمیت زیادي دارند . بنابراین توصیه مي شود از غذاي كم نمک و كم چرب استفاده شود.
• ممکن است اشتهاي بیمار كم باشد كه استفاده از چاشني هایي مانند نارنج و آب لیمو مي تواند مفید باشد.
• اگر بیمار ضعف در یک طرف بدن دارد، غذا باید در طرف غیر مبتلاي دهان قرار داده شود.
• مصرف مایعات در حد كافي و سبزجات و میوه هاي تازه مي تواند از بروز یبوست در بیمار جلوگیري نماید.
• بعد از صرف غذا نیز باید از دهان بیمار مراقبت به عمل آورد(مسواك بزند)، چون باقیمانده غذا سبب مي شود كه دهان بو
• بگیرد، همچنین از نظر ماندن غذا در دهان كنترل شود.
• به بیمار به حد كافي آب و مایعات دیگر داده شود.
• مشاوره غذایي با یک كارشناس تغذیه مي تواند براي جلوگیري از سکته مجدد كمک كننده باشد.
• گاهي بیمار قادر به غذا خوردن نمي باشد كه در این حالت از لوله هاي غذایي استفاده مي شود

درد بعد ازسکته مي تواند:
• شدید یا خفیف باشد
• مداوم یا گاه گاهي باشد
• در دست یا پا یا صورت باشد

مراقبتها
• از اقداماتي كه باعث درد مي شود جلوگیري شود. مانند حمام آب داغ، لباس تنگ و وجود فشار به دست و پا در طرفي كه بي حس است.
• ورزشهایي كه فیزیوتراپ به شما توصیه كرده است انجام دهید
• هنگام نشستن یا خوابیدن طرفي كه بي حس است را روي بالش قرار دهید تا از شانه فاصله نگیرد و ایجاد درد در شانه كند.
• هنگام راه رفتن بهتر است دست بي حس را به گردن آویزان كرد تا در شانه كم شود.
• براي جلوگیري از درد شانه ، اطرافیان هرگز نباید از شانه بیمار كه حالت سست و آویزان دارد بیمار را از جا بلند كنند یا از طرف شانه و دست آسیب دیده وي را بکشد.
• در صورت استفاده از آتل پوست را مرتب در زیر آن چک كنید تا زخم نشود.

اختلال در مراقبت از خود:
به این دلیل كه بیمار دچار ضعف در دست و پاي خود است ممکن است براي انجام برخي از كارهاي شخصي نیاز به كمک داشته باشد.
مراقبتها
• به محض اینکه بیمار توانست بنشیند، باید وي را تشویق نمود تا به بهداشت و نظافت شخصي خود بپردازد.
• قدم اول، انجام كلیه فعالیت هاي مربوط به مراقبت از خود توسط نیمه سالم بدن مي باشد. این فعالیت ها عبارتند از: شانه زدن موها، مسواك زدن دندانها، تراشیدن موهاي صورت با كمک ریش تراش برقي، استحمام و خوردن غذا كه با یک دست نیز مي توان آن ها را انجام داد.
• بیمار ابتدا ممکن است احساس كند این فعالیت ها را ناشیانه انجام مي دهد، اما باید گفت كه از سر گرفتن این كارها، فقط با تکرار صورت مي گیرد، همچنین به كار گرفتن نیمه سالم بدن، آن را قوي تر مي كند.
• نصب یک میله در حمام و توالت تا براي حفظ تعادل از آن كمک بگیرد.
• استفاده از صندلي حمام و توالت
• استفاده از حوله هاي كوچک براي خشک كردن تن بعد از استحمام سبب كنترل بهتر آن توسط بیمار مي گردد، همچنین به كار بردن دستمال كاغذي جعبه اي راحت تر از لوله هاي دستمال توالت مي باشد.
• استفاده از دوش براي بیمار مناسب تر از وان است. چون بسیاري از بیماران قدرت كافي براي بلند شدن و خارج شدن از وان را ندارند. همچنین جهت جلوگیري از خستگي، در طي حمام كردن مي تواند بر روي صندلي مخصوص بنشیند.
• اگر بیمار مشکل حسي دارد، کنترل دمای آب حمام را برای پيشگيری از سوختگی
• استفاده از شیرهایي كه آسان باز و بسته مي شوند در حمام و توالت
• قرار دادن وسایل حمام درجایي كه بتواند به آساني به آن دسترسي یابد
• قرار دادن پریز برق اتاق خواب نزدیک تخت بیمار
• استفاده از چراغ خواب در شب

هنگام لباس پوشيدن:
• استفاده از لباسهایي كه یک سایز بزرگتر باشند
• استفاده از لباسهایي كه در جلو بسته مي شوند.
• استفاده از لباسهاي چسبي به جاي زیپي و دكمه دار
• ابتدا طرفي را كه بي حس است لباس بپوشانید
• هنگام خارج كردن لباس ابتدا لباس را از سمت سالم خارج كنید
• هنگام لباس پوشیدن بهتر است بیمار در جلو آینه اي بزرگ قرار گیرد تا به نحوه پوشش اندامهاي بي حس آگاه شود

کنترل ادرار و مدفوع
• بسیاري از بیماران بعد از سکته كنترل خود را از دست مي دهند. بنابراین رفتن به توالت به طور منظم مثلا هر ۲ساعت یا دادن لگن توالت به طور منظم مي تواند مؤثر باشد.
• استفاده از تکه هاي جاذب در لباس زیر مي تواند مفید باشد
• گاهي بیمار نیاز به لوله ادراري داخلي دارد
رانندگی:
بعد از سکته در مورد رانندگي باید از پزشک خود اجازه بگیرید. در صورتیکه بیمار بعد از سکته مبتلا به صرع شده باشد تا یک سال بعد از آخرین تشنج اجازه رانندگي كردن ندارد. همچنین در صورت وجود مشکلات بینایي و حركتي بیمارنمي تواند رانندگي كند.

فعاليت جنسی
براي شروع رابط جنسي خود با پزشک خود مشورت كنید.

اضطراب و افسردگی:
• مشاوره با یک روانشناس
• استفاده از روشهاي تن آرامي مانند تنفس عمیق و شل كردن عضلات
• برقراري ارتباط با دوستان و آشنایان
• رفتن به گردش و تفریح
• پرداختن به معنویات مانند عبادت و دعا كردن

مشکلات در حافظه
• كارهاي خود را هر روز سر یک ساعت مشخص انجام دهد
• كارهایي كه باید انجام دهد را یادداشت كند تا فراموش نکند
• چیزهاي مهم را در یک جاي مشخص قرار دهد كه به راحتي آنها را پیدا كند
• جدول حل كردن و پازل مي تواند در تقویت ذهن كمک كننده باشد.

عوارض احتمالی بعد از سکته:
• ایجاد لخته در پا: لخته به این دلیل ایجاد مي شود كه فعالیت بیمار كم شده است. در این حالت ممکن است براي بیمار دارو مانند هپارین شروع شود. بنابراین براي جلوگیري از آن باید بیمار در اولین فرصت از تخت خارج شود و كمک به راه رفتن كرد. همچنین ممکن است براي بیمار از جورابهاي مخصوص استفاده شود.
• زخم فشاری: كاهش حركت در بیمار شانس ایجاد زخم را در پوست بیمار افزایش مي دهد.
• عفونت ادراری و تنفسی: ابتلا به این عفونتها در این بیماران بسیار بالا است. بنابراین در صورت بروز تب ، تغییر رنگ و بوي ادرار و مشکلات تنفسي باید سریعاً به پزشک مراجعه شود. بالا آوردن سر تخت هنگام غذا خوردن و جلوگیري از دادن غذا از طریق دهان در صورتیکه بیمار قادر به قورت دادن غذا نباشد در جلوگیري از عفونتهاي تنفسي مهم مي باشند. همچنین كمک به بیمار براي راه رفتن و جدا شدن از تخت نیز بسیار كمک كننده مي باشد.
در پایان به این نکته اشاره می شود که خانواده و دوستان در بهبودی بيمار نقش مهمی را بازی می کنند و یک نقش حياتی در حمایت از بيمار برای سازگاری با شرایط جدید و استقالل تدریجی او دارا می باشند.