سندروم پس از کرونا
از آغاز همهگیری بیماری ویروس کرونا بسیاری از افراد علائم و یا عوارض مداومی را گزارش کردهاند که بیش از ۴ هفته طول کشیده است، که اکنون به آن سندرم پس از کرونا میگویند.
بسیاری از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ (کرونا) خفیف یا شدید بهبودی کامل پیدا نمیکنند و طیف وسیعی از علائم مزمن را برای هفتهها یا ماهها پس از عفونت را دارند.بروز سندرم پس از کووید ۱۰ تا ۳۵ درصد تخمین زده می شود، در حالی که برای بیماران بستری در بیمارستان ممکن است به ۸۵ درصد برسد.بررسیهای بهدستآمده از افراد مبتلا به سندرم پس از کرونا علائم پایداری مانند خستگی، میالژی منتشر، و درد مفاصل و اسکلتی عضلانی را نشان دادهاند.
خستگی در ۱۷.۵ تا ۷۲ درصد از موارد پس از کرونا، و پس از آن تنگی نفس باقیمانده با شیوع ۱۰ تا ۴۰ درصد و مشکلات روانی، درد قفسه سینه، و اختلال بویایی و چشایی ممکن است به ترتیب ۲۶، ۲۲ و ۱۱ درصد از بیماران را تحت تاثیر قرار دهند. این علائم همگی ممکن است با اختلال عملکرد میتوکندری، استرس اکسیداتیو و کاهش آنتی اکسیدان ها سندرم پس از کووید-۱۹ نقش داشته باشد.یک توضیح احتمالی برای درد عضلانی و خستگی این است که ویروس به طور انتخابی نورونها را آلوده میکند، زیرا این عملکرد ویروس را قادر میسازد تا از سیستم ایمنی میزبان فرار کند.
خستگی:
طوریکه قبلا هم گفته شد خستگی شایع ترین علامت سندرم پس از کرونا است و تا هفت ماه پس از شروع COVID-19 توسط بیماران گزارش شده است که جنسیت مرد و بیماری های همراه مانند فشار خون بالا و دیابت به طور قابل توجهی با خستگی مرتبط است.
بیماران مبتلا به COVID-19 ممکن است به سندرم خستگی مزمن/آنسفالومیلیت میالژیک مبتلا شوند که با عود طولانی مدت خستگی، اختلال عملکرد شناختی، افسردگی و سایر علائم پس از حداقل فعالیت ظاهر می شود.
تنگی نفس و درد قفسه سینه:
علائمی مانند تنگی نفس و کاهش تحمل ورزش مرتبط باکرونا ممکن است در بیماران بستری شده برای COVID-19 تا چهار ماه پس از ترخیص از بیمارستان گزارش شود که کاهش تحمل ورزش شایع ترین آنهاست.
بیماری انسدادی مزمن ریه به عنوان یک عامل خطر که به اختلال شدید عملکرد ریه در بیماران مبتلا به سندرم پس از کووید کمک میکند مشاهده شده است،ولی این که آیا این بیماران در معرض افزایش خطر فیبروز پیشرونده ریه هستند، نیاز به پیگیری طولانیتری دارد.
علائم روانپزشکی و اختلال استرس پس از سانحه:
مکانیسم اساسی علائم روانپزشکی پایدار در بیماران COVID-19، از جمله علائم پس از سانحه، افسردگی،اضطراب، و اختلال شناختی، احتمالاً چند عاملی بوده و ممکن است شامل اثرات مستقیم عفونت ویروسی، پاسخ ایمنی، درمان با کورتیکواستروئید، باشد .
علائم بالینی اختلالات استرس:
شامل تظاهرات مختلفی مانند ایجاد وسواس و اجبار، بی اعتمادی به افراد دیگر، کاهش فعالیت اجتماعی، مشکل در تمرکز، پرخاشگری، تحریک پذیری، مصرف مواد و نقص شناختی است.
احتمال زیادی وجود دارد که علائم بیماری های روانی، عصبی و جسمی و همچنین عوارض التهابی روی مغز در بیماران مبتلا به سندرم پس از کووید، افکار و رفتار خودکشی را در این گروه از بیماران و همچنین در بازماندگان COVID-19 بدون پس از ابتلا به این بیماری افزایش دهد که بیشتربن عوامل خطر برای مشکلات روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی را خانم ها تشکیل داده اند.
اختلال بویایی و چشایی:
بهبودی اختلال بویایی و چشایی ممکن است بیش از یک ماه پس از شروع از دست دادن بویایی و چشایی طول بکشد.اختلال عملکرد بویایی ممکن است مربوط به از دست دادن جزئی نورون های گیرنده بویایی در اپیتلیوم بویایی و اختلال چشایی ممکن است از طریق آسیب مستقیم به اندام چشایی باشد، زیرا گیرنده های ACE2 در دهان و روی زبان شناسایی شده اند.
سایر علائم رایج سندرم پس از کرونا شامل علائم گوارشی، به ویژه اسهال و استفراغ است که ممکن است در یک سوم از بیماران تا دو ماه پس از ترخیص باقی بماند.
پنج دسته ازبیماران سندرم۱۹ COVID- طولانی وجود دارند:
بیمارانی با مدت زمان بهبودی متفاوت که مستقیماً با شدت عفونت، آسیب اندام ها و شرایط پزشکی زمینه ای مرتبط است.
نوع دوم با علائمی مشخص می شود که شش هفته پس از شروع بیماری باقی می مانند.
این نوع از بیماران یک دوره سکون یا تقریباً بهبودی کامل پس از عفونت اولیه را نشان می دهد، به دنبال آن عود علائمی که حداقل برای سه ماه (نوع ۳A) یا حداقل شش ماه (نوع ۳B) باقی می مانند.
شامل بیمارانی است که در ابتدا در زمان مثبت شدن آزمایش SARS2-CoVبدون علامت هستند، اما علائمی را یک تا سه ماه (نوع ۴A) یا حداقل سه ماه بعد (نوع ۴B) بروز میدهند که برای دورههای مختلف باقی میمانند.
نوع پنجم شامل بیمارانی است که در زمان مثبت شدن آزمایشCOV _2SARS هیچ علامتی ندارند یا علائم کمی دارند و در طی ۱۲ ماه آینده مرگ ناگهانی را تجربه می کنند.
تغییرات پاتوفیزیولوژیک پس از COVID-19:
موارد زیر مکانیسم های پاتوفیزیولوژیک بالقوه اصلی برای سندرم پس از کووید-۱۹ شناخنه شده اند:
(الف) تغییرات پاتوفیزیولوژیکی خاص ویروس
(ب) استرس اکسیداتیو
(ج) ناهنجاری های ایمونولوژیک
(د) آسیب التهابی
استرس اکسیداتیو پس از کووید-۱۹ :
استرس اکسیداتیو پدیده ای است که در آن عدم تعادل بین تولید و تجمع گونه های اکسیژن فعال سلولی (ROS) و دفاع آنتی اکسیدانی وجود دارد.محققان نشان دادهاند که استرس اکسیداتیو نقش مهمی ایفا میکند که ممکن است منجر به جهشهای DNA میتوکندری، آسیب به زنجیره تنفسی میتوکندری، اصلاح نفوذپذیری غشاء و فعال شدن سیستمهای دفاعی میتوکندری شود.کاهش استرس اکسیداتیو با تجویز آنتی اکسیدان ها می تواند بار ویروسی را کاهش داده و به بهبودی در افراد مبتلا به سندرم پس از کروناکمک کند.
ناهنجاری های ایمونولوژیک پس از COVID-19:
پاسخ مداوم با مقادیر زیادی سایتوکین های التهابی ممکن است باعث طوفان سیتوکین شود. طوفان سیتوکین زمانی رخ می دهد که فراوانی بیش از حد سیتوکین ها باعث ایجاد یک حلقه بازخورد ایمنی مثبت می شود که سیتوکین های اضافی تولید می کند که به سلول ها و بافت های اندام آسیب دیده مانند ریه آسیب می رساند.برخی از افراد مبتلا به سندرم پس از کووید-۱۹ از طوفان سیتوکین که با ذات الریه یا ARDS رخ داده است جان سالم به در برده اند و ممکن است آسیب ریوی یا فیبروز داشته باشند. این افراد دارای تنگی نفس ناشی از ورزش و سرفه خشک مزمن هستند و ممکن است به اکسیژن تکمیلی و توانبخشی ریوی نیاز داشته باشند .
درمان هایی برای کاهش سندرم پس از کووید-۱۹:
گرچه هیچ درمان پزشکی برای سندرم کرونا طولانی مدت وجود ندارد ولی چندین کارآزمایی بالینی اخیر بر مداخلات پیشگیری و درمان سندرم پس از کووید-۱۹ بر اساس مکمل های آنتی اکسیدانی، ورزش و سایر رویکردهای دارویی متمرکز شده است.
درک نقش مسیرهای پاتوفیزیولوژیک درگیر با این سندرم ممکن است به توسعه و آزمایش درمان های بالقوه مانند آنتی اکسیدان ها و مکمل های میتوکندری کمک کند. عوارض طولانی مدت COVID-19 هنوز در حال آشکار شدن است و در آینده، شواهد بیشتری برای هدایت درمانی این سندرم در دسترس خواهد بود.