تشنج در کودکان از ترسناک‌ترین تجربه‌هایی است که والدین با آن روبرو می‌شوند. مشاهده اولین تشنج در کودکان با اضطراب، ترس و سردرگمی همراه می‌باشد. در این شرایط اولین سوالی که در ذهن افراد نقش می‌بندد این است که موقع تشنج کودک چکار کنیم؟
تشنج در کودکان شامل تشنج خفیف، تشنج ناشی از تب و تشنج کانونی می‌شود. والدین بهتر است، با علائم تشنج خفیف در کودکان آشنا باشند تا بتوانند مانع از بدترین نوع تشنج در کودکان شوند. هر چند یافتن درمان قطعی تشنج در کودکان زمان‌بر می‌باشد، اما روش‌هایی برای جلوگیری از تشنج در کودکان وجود دارد که می‌تواند آرامش خاطر بیشتری برای خانواده‌ها به‌همراه داشته باشد. در این مقاله همچنین، به بررسی روش‌های موثر برای درمان خانگی تشنج کودکان خواهیم پرداخت تا با دانش و آمادگی بیشتر بتوانید از فرزندتان مراقبت کنید.
تشنج در کودکان
تشنج در کودکان که به انگلیسی seizures in children از شایع‌ترین اختلالات عصبی در سنین پایین است که بر اثر فعالیت غیرعادی سلول عصبی مغز ایجاد می‌شود. علائم تشنج کودکان شامل حرکات غیرارادی، کاهش یا از بین رفتن هوشیاری، خروج کف از دهان و اختلالات حسی می‌شود. علت رایج تشنج در کودکان، تب بالا بر اثر سرماخوردگی و آنفلوآنزا، ابتلا به صرع و آسیب‌های مغزی است. در ادامه، به انواع علائم تشنج در کودکان اشاره خواهیم کرد
تشنج تونیک-کلونیک(تشنج بزرگ)
تشنج تونیک علائمی مانند از دست دادن هوشیاری، سفت شدن بدن(تونیک)، حرکات لرزشی شدید و منظم (کلونیک) و خروج کف از دهان و بی اختیاری ادرار دارد.
تشنج خفیف یا تشنج غیبت
علائم تشنج خفیف در کودکان شامل خیره شدن ناگهانی به یک نقطه، عدم پاسخ‌گویی برای چند ثانیه و پلک زدن سریع یا حرکات ریز در صورت می‌شود.
تشنج ناشی از تب(تشنج تب‌دار)
تشنج ناشی از تب شایع‌ترین نوع تشنج در نوزادان و کودکان کم سن و سال است که به دلیل بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونت گوش به وجود می‌آید. تشنج در کودکان بر اثر تب بالاتر از ۳۸.۳ درجه سلسیوس اتفاق می‌افتد. علائم تشنج در کودکان بر اثر تب عبارتند از:
- بی‌هوش شدن کودک
- لرزش ناگهانی بازو و پا
- تنفس سخت
- کف کردن دهان کودک
- رنگ پریدگی یا کبودی در رنگ پوست
- چرخش چشم‌ها
تشنج کانونی(فوکال)
تشنج‌های کانونی (فوکال) زمانی رخ می‌دهد که فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در یک ناحیه خاص از مغز آغاز شود. علائم تشنج کانونی شامل حرکات غیرارادی در یک قسمت از بدن، تغییرات حسی یا اختلال در هوشیاری و احساس عجیب یا ترس است.
یکی دیگر از انواع تشنج در نوزادان، اسپاسم شیرخوارگی است که با حرکات ناگهانی و خم شدن بدن نوزاد همراه می‌باشد. در صورتی که هر یک از علائم تشنج حتی علائم تشنج خفیف در کودکان را مشاهده کردید، باید به سرعت با پزشک متخصص مشورت کرده و اقدام‌های لازم را انجام دهید. همچنین، آزمایشات غربالگری و واکسن نوزاد و بررسی‌های پزشکی، نقش مهمی در تشخیص و پیشگیری از اینگونه مشکلات جدی دارند.
موقع تشنج کودک چکار کنیم؟
از مهم‌ترین سوالات خانواده‌ها هنگام مواجه با اولین تشنج در کودکان این است که، موقع تشنج کودک چکار کنیم؟
زمانی که کودک دچار تشنج می‌شود، حفظ خونسردی و انجام اقدامات صحیح اهمیت زیادی دارد و می‌تواند جان کودک را نجات دهد. لیست زیر شامل مهم‌ترین اقدامات هنگام تشنج کودکان است که باید انجام دهید:
- کودک را به پهلو خوابانده تا راه تنفس باز بماند.
- اشیای خطرناک را از اطراف او را دور کنید.
- هرگز در دهان کودک چیزی برای باز کردن مجرای تنفسی نگذارید.
- حتما مدت زمان تشنج در کودکان را ثبت نمایید.
اگر تشنج کودک بیش از ۵ دقیقه طول کشید یا همراه با مشکل تنفسی، کبودی یا بی‌هوشی طولانی بود، حتما با اورژانس تماس بگیرید. همچنین، در این شرایط می‌توانید از خدمات اعزام آمبولانس در شیراز مرکز درمانی شیراز درمان استفاده نمایید.
آیا درمان قطعی تشنج در کودکان امکان پذیر است؟
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، درمان قطعی تشنج در کودکان بسته به علت تشنج و وضعیت آن متغیر است. در واقع، هدف اصلی درمان تشنج، کنترل تشنج، کاهش عوارض احتمالی و پیشگیری از وقوع حملات بعدی است. بر همین اساس، پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان داروهایی برای کنترل تشنج تجویز می‌کند. برخی از داروهای معمول برای درمان و کنترل تشنج در اینجا آورده شده است:
- قرص‌های مورد استفاده برای درمان تشنج در کودکان شامل کاربامازپین، والپروئیک اسید و لوزوستام هستند. همچنین، فنی‌توئین و لاموتریژین نیز برای درمان تشنج تجویز می‌شوند.
- برخی از داروهای درمان تشنج در کودکان به‌صورت شربت تجویز می‌شوند که شامل شربت فنی‌توئین و شربت والپروئیک اسید هستند.
- گاهی اوقات، پزشک از آمپول تتراکوزاکتاید برای درمان تشنج شدید و کنترل آن استفاده می‌کند.
- یکی دیگر از داروهای مورد استفاده برای درمان تشنج در کودکان، دیازپام است که به صورت خوراکی، مقعدی (ژل) و تزریقی در شرایط اضطراری تجویز می‌شود.
در نهایت، در مواردی مانند علائم تشنج در کودکان بر اثر تب، درمان علت زمینه‌ای کافی است. اما در کودکان مبتلا به صرع بسته به نظر پزشک، تجویز داروهای ضدتشنج یا حتی جراحی مغز انجام می‌باشد. در این شرایط، اجاره تخت بیمارستانی در شیراز می‌توانند کمک کننده باشد.
درمان خانگی تشنج کودکان
درمان خانگی تشنج در کودکان برای موارد خفیف یا زمانی که پزشک توصیه کرده است، به کار می‌رود. خانواده‌ها می‌توانند با توجه به تجویز و نظارت پزشک در شرایط خطرناک از این درمان خانگی تشنج کودکان استفاده کنند.
- دور کردن کودک از عوامل آسیب‌زا
- قرار دادن کودک روی سطح نرم برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت‌های ناگهانی
- محافظت از سر کودک برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از برخورد با سطح سخت
- باز نگه داشتن دهان کودک برای جلوگیری از مسدود شدن راه‌های تنفسی
- قرار دادن یک حوله یا پارچه نرم زیر سر کودک
- چرخاندن کودک به یک سمت برای جلوگیری از ورود بزاق یا مواد استفراغ به راه‌های تنفسی
- ثبت کردن مدت زمان تشنج کودک
- حفظ آرامش و خونسردی
- اجتناب از وارد کردن اشیاء به دهان کودک
- مصرف داروهای تجویز شده پزشک
بعد از پایان تشنج، کودک گیج یا خواب‌آلود می‌باشد. پس، به او فرصت کافی برای استراحت داده و مطمئن شوید که کودک در وضعیت راحتی قرار دارد. توجه به مراقبت‌های پزشکی تخصصی و اجاره دستگاه زردی نوزاد در شیراز برای کنترل زردی و پیگیری وضعیت سلامت نوزاد، در کاهش احتمال بروز مشکلات عصبی موثر می‌باشد.
در پایان
اگر برایتان سوال است که موقع تشنج کودک چکار کنیم، مهم‌ترین اقدام، حفظ آرامش و انجام اقدامات سریع و صحیح است. برای جلوگیری از تشنج در کودکان، کنترل عوامل خطر مانند تب و صرع ضرورت دارد. علائم تشنج خفیف در کودکان می‌تواند شامل حرکت‌های غیرطبیعی بدن یا تغییرات در سطح هوشیاری باشد و باید جدی گرفته شوند. همچنین، علائم تشنج در کودکان بر اثر تب شامل بی‌هوش شدن کودک، لرزش ناگهانی بازو و پا و تنفس سخت می‌شود. برای درمان قطعی تشنج در کودکان، داروهای ضدتشنج و در برخی موارد جراحی توصیه می‌شود. اگر کودک شما اولین تشنج در کودکان را تجربه کرد، باید سریعا با پزشک مشورت کنید و برای درمان خانگی تشنج کودکان تنها در مواقع ضروری و با نظارت پزشک امکان پذیر است. یکی از بدترین نوع تشنج در کودکان، تشنج‌های طولانی مدت یا تکراری است که نیازمند توجه فوری پزشکی می‌باشد. بهتر است هنگام سرماخوردگی، آنفولانزا یا تزریق واکسن در کودکان تب آنها را کنترل کنید تا درگیر تشنج و عوارض آن نشوند.
سوالات متداول
علائم اولین تشنج در کودکان چیست؟
علائم اولین تشنج در کودکان شامل حرکات غیرطبیعی بدن، از دست دادن هوشیاری، چرخش چشم‌ها، کف کردن دهان و تنفس سخت یا تغییر رنگ پوست باشد.
بدترین نوع تشنج در کودکان کدام است؟
بدترین نوع تشنج در کودکان، تشنج طولانیمدت (status epilepticus) است که بیش از ۵ دقیقه طول میکشد. همچنین، اگر تشنج بهطور متوالی بدون بهبود باشد از بدترین نوع این عارض محسوب خواهد شد. بدترین نوع تشنج در کودکان باعث آسیب مغزی و سایر مشکلات جدی خواهد شد.
بهترین راه برای جلوگیری از تشنج در کودکان چیست؟
بهترین راه برای جلوگیری از تشنج در کودکان، شناسایی علت زمینه‌ای تشنج است. مثلا، در مواردی که تب باعث تشنج می‌شود، تب‌سنجی و استفاده از داروهای تب‌بر به موقع می‌تواند موثر باشد. همچنین، استفاده از داروهای ضدتشنج در کودکان مبتلا به صرع یا سایر مشکلات مغزی نیز برای کنترل تشنج ضروری است.
