این نوع از تست برای اولین بار در سال ۱۹۸۳ ابداع شد. امروزه این روش در آزمایشگاه‌های تشخیصی پرکاربرد است و در شناسایی بسیاری از عوامل بیماری‌ها کاربردهای فراوانی دارد. تست PCR در اصطلاح به معنی روشی در انجام آزمایش با هدف خاصی می‌باشد. درواقع پروتکل و متدی است که برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اساس کار تست PCR بر مبنای کپی‌برداری از سکانس DNA يا RNA در نمونه‌ی گرفته شده از بیمار یا متقاضی آزمایش است و بر مبنای آن بیماری‌های خونی و در صدر آن بیماری‌های عفونی قابل تشخیص می‌باشند.
اساس تست PCR، چرخه‌های حرارتی می‌باشد. این روش مانند چرخه‌های گرمایی و سرمایی پشت سر هم که تاکنون دیده‌ایم، DNA را ذوب کرده و موجب تکثیر آن می‌شود. تست PCR با توجه به استانداردها و مقررات تعیین شده و با دقت بسیار بالا و حداقل نیروی انسانی مخل در کار یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تشخیصی به شمار می‌آید.
خدماتی مانند تست کرونا در منزل که از جمله خدمات مجموعه‌های خدمات درمانی و مراقبی می‌باشد، نمونه‌ی آزمایشی است که در آن‌ها از تست PCR برای تشخیص استفاده می‌شود. همچنین برخی از آزمایشات خدمات آزمایش در منزل نیز با استفاده از این روش به شناسایی عامل بیماری می‌پردازند.
کاربرد تست PCR در بیماری های عفونی
کاربرد تست PCR در بیماری های عفونی به‌طور خلاصه در موارد زیر قابل بیان می‌باشد:
۱- تشخيص میکرو اورگانیسم‌هایی كه به صورت عادی قابلیت کشت دادن را ندارند.
۲- تشخيص میکرو اورگانیسم‌هایی كه سرعت رشدشان آهسته است.
۳- تشخيص میکرو اورگانیسم‌هایی كه به تازگی کشف شده و روش دیگیری برای شناسایی آن‌ها موجود نیست.
۴- غربالگری بیماری‌های عفونی
۵- تشخیص بیماری و بررسی پاسخ بدن به درمان
تا به امروز بیش از ۱۰۰ اورگانیسم مختلف را مي‌توان با تست PCR شناسايي کرد.
نکته‌ی مورد توجه در این زمینه این است که نمونه‌ی مناسب برای انجام تستPCR، علاوه بر خون می‌تواند بافت یا سایر مایعات بدن باشد. همچنین در این تست نیازی به تازه بودن نمونه نیست.
البته عدم التزام به تازه بودن نمونه این است که شرایط نگهداری نمونه رعایت شود که این امر نیازمند دستگاه‌ها و تجهیزات سردکننده و نگهدارنده‌ی مخصوص است.
نحوه انجام تست PCR
نحوه‌ی انجام تست PCR به این صورت است که ابتدا دو رشته‌ی مارپیچی که DNA را تشکیل می‌دهند، در دمای بالا ذوب شده و از یکدیگر جدا می‌شوند. این مرحله از تست PCR، ذوب DNA نام دارد.
مرحله‌ی دوم، شامل پایین آمدن دما می‌باشد و شرایطی ایجاد می‌کند که هر کدام از رشته‌های از هم جداشده، به عنوان یک الگو عمل کند.
تست PCR در هر بار انجام بین ۲۰ تا ۴۰ بار فرآیند تغییر دما را تجربه می‌کند. هر سیکل از مراحل متفاوتی تشکیل شده‌اند که موارد زیر بین تمام روش‌های تست PCR مشترک هستند.
۱- آغاز: در این مرحله، دمای محفظه‌ی تعبیه شده برای انجام واکنش‌های مورد نیاز تا حدود ۹۶ درجه سانتی‌گراد گرم می‌شود.
۲- دناتوراسیون: در واقع مرحله‌ی اول سیکل تست PCR، این مرحله است. در مرحله‌ی دناتوراسیون مولکول دو رشته‌ای DNA ذوب شده و در اثر شکستن بیوندهای بین دو رشته، دو مولکول DNA تک رشته‌ای ایجاد می‌شود.
۳- اتصال: دمای محفظه در ابتدای این مرحله به ۶۵-۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش می‌یابد و موجب چسبیدن پرایمرها به رشته‌های تنهای DNA می‌شود. این مرحله ۴۰ – ۲۰ ثانیه به طول می‌انجامد.
۴- گسترش یا طویل شدن: ابتدا درما به ۸۰-۷۵ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد. این آنزیم معمولا در دمای ۷۲ درجه سانتی‌گراد قابلیت انجام واکنش را پیدا می‌کند. DNA پلیمراز در این مرحله یک رشته جدید بر اساس رشته الگو تولید می‌کند. زمان مورد نیاز برای این مرحله وابسته به DNA پلیمراز استفاده شده و طول ناحیه‌ی هدف برای تکثیر می‌باشد.
فرآیندهای انجام شده در این مرحله، که در نهایت منجر به رشد زنجیره می‌باشند یک سیکل را تشکیل خواهند داد. انواع تست PCR
آزمون‌های مربوط به تستس PCR، به دو بخش عمده قابل تقسیم‌بندی می‌باشند. نوع کیفی که در آن نوع میکرو اورگانیسم‌ها مشخص می‌شود و نوع کمی که در نتیجه‌ی آن تعداد میکرو اورگانیسم‌ها مشخص می‌شود.
در سال‌های اخیر و با پیشرفت علم و تکنولوژی، روش‌های جدید و پیشرفته‌ی دیگری از تست PCR، به وجود آمده‌اند به به صورت خلاصه به چندین مورد از آنان اشاره می‌نماییم:
✔ تست RT-PCR: الگوی اولیه در این نوع از تست PCR، مولکول RNA می‌باشد که تک زنجیره‌ای باشد.
✔ تست Nested-PCR: در این روش از دو جفت یرایمر برای بالاتر بردن حساسیت تست PCR استفاده می‌شود.
✔ تست مالتیپلکس PCR: در این روش از چند جفت پرایمر برای تکمیل پرخه استفاده می‌شود. از این روش در تشخیص‌های مربوط به میکروب‌شناسی بالینی و تشخیص جزء به جزء عفونت‌های در هم آمیخته استفاده می‌شود.
تست‌های عنوان شده از جمله روش‌هایی است که بعد از ابداع تست PCR، به تکمیل این روش تست ارزشمند پرداخته‌اند.
برتری تست PCR نسبت به کشت
کشت بسیاری از نمونه‌ها برای انجام آزمایش بین ۲۴ ساعت تا چند هفته طول می‌کشد تا مثبت شوند. این زمان وابسته به نوع و ماهیت کشت‌شونده دارد. شرایط زیادی در روش کشت وجود دارد که می‌تواند منجر به بروز پاسخ منفی کاذب شود که یکی از این موارد مصرف آنتی‌بیوتیک توسط فرد بیمار است. نتیجه منفی تست PCR، تنها منحصر به مصرف آنتی‌بیوتیک توسط فرد آزمایش دهنده نمی‌باشد و اگر نمونه‌های آزمایش با تاخیر به آزمایشگاه فرستاده شوند نیز احتمال به دست آمدن نتیجه‌ی منفی کاذب بالا می‌رود. این موضوع یکی از نکات برتری تست PCR نسبت به کشت است.
بسیاری از عوامل بیماری‌های عفونی قابلیت انجام آزمایش به روش کشت را ندارند. ویروس‌ها، مایکوپلاسما، کلامیدیاها و ریکتزیاها از جمله این دسته از عفونت‌های غیرقابل کشت می‌باشند یا برای کشت نیازمند محیطی بسیار اختصاصی می‌باشند.
این درحالیست که با انجام آزمایش به کمک روش تست PCR نتیجه آزمایش در عرض چند ساعت آماده می‌شود.
مجموعه‌ی خدمات درمانی و مراقبتی شیراز درمان با تکیه بر دانش و تجربه‌ی تیم‌های درمانی و پرستاری خود و با استفاده از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات موجود در دنیای علوم آزمایشگاهی و با قرارداد با پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی سطح شهر تهران، سعی در انجام به‌روزترین خدمات آزمایشگاهی دارد.
این مجموعه با بهره‌گیری از بهترین و تخصصی‌ترین خدمات موجود در امر آزمایشات، تمام آزمایشات متقاضیان محترم را در تخصص‌ترین آزمایشگاه‌ها انجام می‌دهد و همان‌گونه که ذکر شد، بیشتر آزمایشات در قالب تست PCR انجام می‌شود.
