سکته مغزی از مهم‌ترین اختلالات مغزی است که می‌تواند در یک لحظه زندگی فرد را دستخوش تغییر کند. شناخت دقیق علائم علائم سکته مغزی خفیف در زنان و مردان ضرورت دارد زیرا نقش حیاتی در تشخیص به‌موقع و نجات جان بیماران ایفا می‌کند.
سکته مغزی مانند انواع سکته قلبی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام روش درمانی متفاوتی دارند. یکی دیگر از نگرانی‌های رایج، طول عمر بعد از سکته مغزی و علائم مرگ بعد از سکته مغزی است که در این مقاله به‌طور جامع بررسی خواهیم کرد.
بسیاری از افراد بدون آنکه بدانند، با علائم سکته مغزی خاموش روبه‌رو می‌شوند؛ نشانه‌هایی که با نادیده گرفته شدن منجر به سکته شدیدتر خواهند شد. بنابراین، آگاهی از علائم قبل از سکته مغزی به ما کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنیم. آیا سکته مغزی خوب می‌شود؟
چگونه از سکته مغزی جلوگیری کنیم؟
سکته مغزی( Stroke) معمولا به‌دلیل اختلال در خونرسانی به مغز و در مدت زمانی بین چند ثانیه تا چند دقیقه اتفاق می‌افتد. در این حالت، جریان خون به مغز مسدود شده و سلول‌های مغزی از دریافت اکسیژن و مواد مغذی محروم می‌مانند. بنابراین سکته مغزی می‌تواند منجر به آسیب جدی یا دائمی مغز شود.
سکته مغزی دومین علت مرگ و میر در جهان و ایران است. آمارها نشان می‌دهند که یک‌چهارم از بیماران مبتلا به سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری از افرادی که زنده می‌مانند، در صورت عدم درمان مناسب یا درمان ناقص، بامعلولیت‌های بلندمدت روبه‌رو می‌شوند.
سکته مغزی می‌تواند در هر فردی و در هر سنی رخ دهد. بنابراین شناخت علت‌ها، روش‌های پیشگیری و اینکه آیا سکته مغزی قابل درمان است یا نه، اهمیت زیادی دارد. طول عمر بعد از سکته مغزی به شدت سکته، سرعت تشخیص و درمان، و شرایط جسمی فرد بستگی دارد. اگرچه برخی افراد می‌توانند به زندگی نسبتا طبیعی بازگردند، اما در موارد شدید، سکته مغزی می‌تواند منجر به ناتوانی‌های پایدار یا حتی مرگ شود.
نشانه های سکته مغزی
سکته مغری مانند دیگر بیمارها علائم خاص خود را دارد که توجه به این نشانه‌ها و شناخت علائم قبل از سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) بسیار اهمیت دارد. در واقع این علائم نشان دهنده سکته مغزی شدید با عوارض غیر قابل جبران در آینده نه چندان دور میباشد. علائم سکته مغزی خفیف شامل مشکلات ناگهانی بینایی، سرگیجه و سردرد شدید که به سرعت ظاهر شده و در مدت کوتاهی نیز اتمام خواهد یافت. مهم‌ترین نشانه‌های سکته مغزی عبارتند از:
- سردرد شدید و ناگهانی
- بروز ناگهانی ضعف عضلانی یا کرختی صورت، اندام فوقانی و تحتانی و اغلب در یک طرف بدن
- عدم هماهنگی اندام ها به طور ناگهانی
- از دست دادن بینایی یا دوبینی به طور ناگهانی
- مشکل تکلم یا درک صحبت‌های دیگران و بیان واضح جملات
- بروز ناگهانی سرگیجه شدید
- سردرد شدید همراه با تهوع و استفراغ
- افتادگی یک طرف صورت هنگام خندیدن یا صحبت کردن
در صورت مشاهده علائم سکته مغزی خفیف، می‌توانید از خدمات ویزیت پزشک در منزل در شیراز استفاده نمایید تا روند رسیدگی و درمان سریع‌تر آغاز شود.
سکته مغزی چگونه ایجاد می‌شود؟
انتقال خون به مغز توسط دو سیستم شریانی عمده از طریق گردن انجام می‌شود. قطع جریان خون در یکی از این سیستم‌ها حتی برای چند ثانیه تاثیر زیادی بر عملکرد مغز می‌گذارد. بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز آسیب ببیند، فرد دچار مشکل بینایی یا تکلم، فلج بخشی از بدن یا بی هوشی خواهد شد. اگر قطع جریان خون بیش از چند دقیقه طول بکشد، سلول‌های مغزی در ناحیه‌ای که دچار کاهش خونرسانی شده می‌میرند و به نقص عضو دائمی یا مرگ فرد منجر می‌شود.
مهم‌ترین عواملی که می‌توانند خونرسانی به سلول‌های مغزی را تحت تاثیر قرار دهند، شامل کاهش جریان خون مغز (که تحت عنوان سکته ایسکمیک شناخته می‌شود) و خونریزی عروق مغزی (که با عنوان سکته مغزی هموراژیک شناخته می‌شود) هستند.
برای جلوگیری از بروز سکته مغزی، لازم است عواملی که زمینه‌ساز این اختلالات می‌شوند را بشناسیم و به‌درستی مدیریت کنیم. این عوامل شامل فشار خون بالا، دیابت، چربی خون، مصرف دخانیات، کم‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم و استرس مزمن می‌باشند.
انواع سکته مغزی
انواع سکته مغزی مانند سکته قلبی بر اساس محل آسیب و نوع اختلال ایجاد شده به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود.
سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke)
حدود ۸۵ درصد سکته‌های مغزی، سکته ایسکمیک است که نسبت به انواع سکته مغزی مانند هموراژ شایع‌تر میباشد. سکته ایسکمیک، زمانی رخ می‌دهد که عروق مغز باریک شده و یا انسداد پیدا می‌کنند. در نتیجه، خونرسانی به بافت مغز کاهش پیدا کرده و بافت عصبی آن ناحیه از بین رود. شایع‌ترین سکته‌های ایسکمیک عبارتند از:
- سکته ترومبوتیک زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون(ترومبوز) و یا پلاک(رسوبات حاوی کلسترول) باعث تنگی و سفتی عروق شوند و جریان خون مغزی را کاهش دهند. ترومبوز یا پلاک با رسوب تدریجی چربی و مواد دیگر در دیواره رگ ها ایجاد خواهد شد.
- در سکته آمبولیک تکه لخته خون و یا سایر مواد باقیمانده، در خارج از مغز(اغلب در قلب) تشکیل می‌شود و سپس با جریان خون به سرخرگ‌های مغزی باریک‌تر انتقال می‌یابد.
سکته مغزی هموراژیک(Hemorrhagic Stroke)
سکته مغزی هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که یکی از عروق مغزی، سوراخ و یا پاره شود و خونریزی مغزی باعث فشردگی، جابجایی و مرگ بافت عصبی گردد. تاثیر اولیه سکته مغزی هموراژیک اغلب شدیدتر از سکته ایسکمیک است؛ اما اثرات درازمدت هر دو به صورت تقریبی برابر خواهد بود.
سکته گذرا یا حمله ایسکمیک گذرا(Transient Ischemic Attack – TIA)
سکته گذرا یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)، اختلال موقتی در خونرسانی به مغز است که علائمی شبیه به سکته مغزی ایجاد می‌کند اما معمولا در کمتر از ۲۴ ساعت برطرف می‌شود. این نوع حمله یک هشدار جدی برای وقوع سکته مغزی در آینده است و نیاز به بررسی پزشکی فوری دارد. در این شرایط خدمات پرستار خصوصی در منزل در شیرازمی‌تواند نقش موثری در پیگیری وضعیت بیمار، مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض جدی‌تر داشته باشد.
چه کسانی در معرض خطر سکته مغزی هستند؟
با توجه به گسترش سکته مغزی و افزایش تعداد بیماران مبتلا به این عارضه، بسیاری از افراد می‌پرسند چه کسانی در معرض خطر سکته مغزی هستند. آگاهی از عوامل بروز سکته مغزی و شناخت علائم سکته مغزی خفیف می‌تواند تا ۸۰ درصد از وقوع این بیماری جلوگیری کند، زیرا سکته مغزی قابل پیشگیری است.
سابقه خانوادگی
وجود سابقه قبلی سکته مغزی از عوامل دیگر افزایش خطر محسوب می‌شود و جز نخستین عامل بروز این بیماری است؛ مثلا اگر یکی از اعضای خانواده شامل پدر و مادر، خواهر یا برادر شما دچار سکته مغزی شده باشند، احتمال بروز این بیماری برای شما هم افزایش می‌یابد.
همچنین در افراد بالای ۴۵ سال خطر بروز سکته مغزی ۱۰ تا تا ۲۰ برابر افزایش می‌دهد. بنابراین کسانی که سابقه سکته قلبی مغزی دارند، لازم است تحت نظر پزشک معالج خود باشند
تاثیر سن افراد در سکته مغزی
افزایش سن از دیگر عوامل موثر در بروز سکته قلبی است، بنابراین با افزایش سن، احتمال بیماری‌هایی مانند انواع سکته قلبی و مغزی بیشتر می‌شود.
نقش نژاد در بروز سکته مغزی
شاید کمی عجیب باشد اما بر اساس مطالعات صورت گرفته، نژاد افراد می‌تواند در احتمال بروز سکته مغزی موثر باشد. مثلا، احتمال بروز سکته مغزی در سیاه‌پوستان بیشتر است چون این نژاد بیشتر به فشارخون بالا و دیابت مبتلا می‌شوند. بنابراین، آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند در پیشگیری و کنترل بهتر بیماری موثر باشد.
فشار خون بالا
فشار خون بالا باعث آسیب و تضعیف عروق مغزی می‌شود و احتمال بروز خونریزی را افزایش می‌دهد. همچنین فشار خون بالا باعث سفت شدن دیواره عروق می گردد و خونرسانی بافت مغزی را دچار اختلال خواهد کرد. مصرف نمک بیش از حد در رژیم غذایی، بی تحرکی و افزایش وزن همگی در افزایش فشارخون نقش دارند. بیماران مبتلا به فشارخون بالا باید داروهای خود را به طور منظم مصرف کنند و تحت نظر پزشک معالج باشند.
بیماری دیابت
قندخون بالا خطر سکته مغزی را حدود شش برابر افزایش می‌دهد، چون این بیماری باعث سفتی دیواره عروق و چسبیدن لخته‌ها به یکدیگر خواهد شد. پس با کنترل قند خون قند خون مخصوصا در بیماران مبتلا به دیابت می‌توانید ضمن آگاهی از علائم سکته مغزی خاموش بیماری خود را کنترل نمایید.
بیماری های قلبی عروقی
نارسایی قلبی، سابقه تعویض دریچه قلبی، ریتم نامنظم قلب، تنگی عروق و بیماری‌های انعقادی نیز احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهد. این بیماران دائما باید به توصیه‌های پزشک معالج عمل کنند.
تاثیر مصرف دخانیات در بروز سکته مغزی
مصرف دخانیات می‌تواند خطر سکته مغزی را تا دو تا سه برابر افزایش دهد. برای مثال، استعمال سیگار منجر به تشکیل رسوبات چربی(پلاک‌ها) در دیواره عروق می‌شود. نیکوتین موجود در سیگار باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون خواهد شد.
از سوی دیگر، مونو اکسید کربن موجود در دود سیگار با اشغال بخشی از ظرفیت حمل اکسیژن در خون، میزان اکسیژن‌رسانی به بافت‌های مغزی را کاهش می‌دهد. این چرخه معیوب، خطر بروز علائم سکته مغزی خاموش را افزایش داده و احتمال وقوع سکته مغزی جدی را به‌طور قابل توجهی بالا می‌برد.
استفاده از قرص های جلوگیری
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری و همچنین هورمون‌تراپی، به‌ویژه اگر همراه با مصرف سیگار باشد، می‌تواند خطر بروز سکته مغزی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
افزایش کلسترول خون
تغییرات سطح کلسترول خون مانند افزایش (کلسترول بد) و کاهش ( کلسترول خوب)، منجر به افزایش تنگی عروق خواهد شد. بنابراین رعایت رژیم غذایی و ورزش و مصرف داروهای توصیه شده توسط پزشک برای جلوگیری از بروزاین بیماری و افزایش طول عمر بعد از سکته مغزی الزامی است.
کمبود تحرک
نداشتن تحرک و فعالیت فیزیکی و ورزش ناکافی در درازمدت خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد. در صورت بروز سکته، استفاده از فیزیونراپی در منزل در شیراز، گزینه‌ای هوشمندانه و مؤثر برای کمک به بهبود وضعیت بیماران است.
بیماری های روانپزشکی
بیماری‌های روانپزشکی مانند افسردگی، استرس و تنش‌های عصبی نیز از عوامل خطر مهم در بروز سکته مغزی به شمار می‌روند.
آیا سکته مغزی خوب می‌شود؟
سکته مغزی آسیب جدی به مغز وارد می‌کند و پیامدهای آن تا حد زیادی به نوع سکته، شدت آن، سرعت تشخیص و درمان بستگی دارد. طبق مطالعات معتبر پزشکی، بسیاری از بیماران با دریافت سریع درمان‌های تخصصی و انجام توانبخشی مناسب می‌توانند بهبود قابل توجهی داشته باشند و تا حد زیادی عملکردهای از دست رفته خود را بازیابند.
البته برخی آسیب‌های ناشی از سکته مغزی ممکن است دائمی باشند و نیاز به مراقبت‌های طولانی‌مدت و اجاره تجهیزات پزشکی در شیراز داشته باشند. بنابراین، سکته مغزی به طور کامل قابل درمان نیست، اما با اقدامات سریع و درمان‌های تخصصی، کیفیت زندگی بیماران تا حد زیادی بهبود می‌یابد و در بسیاری از موارد می‌توان جلوی معلولیت‌های شدید را گرفت.
برای جلوگیری از سکته مغزی چه کنیم؟
با توجه به عوارض سکته مغزی مانند عدم تحرک، فلج شدن یک سمت بدن و صورت، و ناتوانی در انجام کارهای روزانه، بهتر است عوامل و مواردی که منجر به افزایش احتمال بروز این عارضه می‌شوند را بشناسیم و از آن‌ها پرهیز کنیم.
- کنترل منظم فشار خون
- پرهیز مصرف دخانیات و الکل
- داشتن تغذیه سالم و کاهش مصرف نمک و چربی
- افزایش فعالیت بدنی منظم و استراحت کافی
- کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و چربی خون بالا
- کنترل و مدیریت بهتر استرس و دوری از تنش و فشارهای عصبی
در صورت بروز سکته مغزی چه اقداماتی باید انجام داد؟
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی و تهدیدکننده زندگی است که نیاز به اقدام فوری دارد. شناخت علائم اولیه و واکنش سریع تاثیر زیادی در کاهش آسیب مغزی و بهبود روند درمان خواهد داشت. اگر احتمال می دهید فردی دچار سکته شده است، اقدامات زیر را انجام دهید.
- سریعا با اورژانس پیش‌بیمارستانی (۱۱۵ یا EMS) تماس بگیرید.
- وضعیت تنفس و ضربان قلب بیمار را بررسی کنید.
- در صورت توقف تنفس یا ایست قلبی، بلافاصله احیای قلبی ریوی (BLS) را آغاز کنید. یادگیری این مهارت برای همه افراد جامعه ضروری است.
- از بیمار نخواهید که صحبت کند یا از جای خود بلند شود.
- به هیچ وجه به بیمار چیزی برای خوردن یا نوشیدن including دارو ندهید.
- بیمار را در وضعیت نیمه‌نشسته قرار دهید.
- اگر بیمار دراز کشیده است، سر او را حدود ۳۰ درجه بالاتر از سطح تنه قرار دهید.
- در صورت استفراغ، سر بیمار را به یک سمت (ترجیحا سمت چپ) بچرخانید تا از خفگی جلوگیری شود.
در پایان
شناخت علائم هشداردهنده و عوامل زمینه‌ساز سکته مغزی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری خطرناک دارد. برخی افراد ممکن است دچار علائم سکته مغزی خاموش شوند؛ یعنی بدون نشانه‌های واضح دچار آسیب مغزی شوند. همچنین علائم قبل از سکته مغزی مانند سرگیجه ناگهانی، ضعف یک‌طرفه بدن، یا اختلال در تکلم نباید نادیده گرفته شود.
درمان سکته مغزی به شدت سکته، سرعت درمان و توانبخشی پس از آن بستگی دارد. اطلاع از علائم سکته مغزی خفیف در زنان و مردان مانند علائم مرگ بعد از سکته مغزی اهمیت زیادی دارد؛ این علائم معمولا ناشی از آسیب شدید و گسترده مغزی هستند.
اگر به دنبال دریافت مشاوره، مراقبت در منزل، یا خدمات تخصصی برای بیماران سکته مغزی در شیراز هستید، مرکز خدمات درمانی شیراز درمان آماده ارائه خدمات تخصصی پرستاری، فیزیوتراپی و مراقبت‌های توانبخشی در منزل با کادر حرفه‌ای و مجرب است. برای اطلاعات بیشتر با این مرکز تماس بگیرید و از مشاوره رایگان بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
علائم سکته مغزی خفیف در زنان چیست؟
علائم سکته مغزی خفیف در زنان شامل سردرد ناگهانی، ضعف یا بیحسی خفیف در یک سمت بدن، مشکلات موقت در گفتار، سرگیجه و مشکلات بینایی میباشد.
مهم‌ترین علائم مرگ بعد از سکته مغزی چیست؟
علائم مرگ پس از سکته مغزی شامل کاهش سطح هوشیاری، توقف تنفس یا تنفس ضعیف، افت فشار خون شدید، عدم واکنش به محرک‌ها و نارسایی عملکردهای حیاتی بدن می‌شود.
طول عمر بعد از سکته مغزی چقدر است و به چه عواملی بستگی دارد؟
طول عمر بعد از سکته مغزی به شدت آسیب، سرعت دریافت درمان، وضعیت سلامت کلی بیمار و کیفیت مراقبت‌های پس از سکته بستگی دارد. افرادی که درمان سریع و توانبخشی مناسب دریافت کنند، طول عمر و کیفیت زندگی بهتری خواهند داشت.
