معاینات دوران بارداری، یکی از مراحل مراقبت های دوران بارداری است که حتما باید به آن توجه کرده و جدی گرفته شود. مادران معمولا باید هر چند وقت یک بار برای انجام معاینات عمومی دوران بارداری و آزمایش های مربوط به پزشک مورد نظر خود مراجعه نمایند.
اگر شما به طور مرتب و در زمان های تعیین شده به پزشک متخصص خود مراجعه کنید، احتمال این که با عوارض دوران بارداری مواجه شده و یا کنترل آن ها از دستتان خارج شود، بسیار کم است. همچنین شما می توانید به طور کامل تحت مراقبت پزشکی قرار گرفته و علائمی همچون وزن، فشار خون، قند خون و … شما توسط پزشک کنترل شود.
ازجمله مراقبت‌های سه ماه اول می‌توان به آزمایش خون، معاینه فیزیکی، صحبت درمورد سبک زندگی و غیره اشاره کرد.
مراقبت های دوران بارداری بخش مهمی از حاملگی سالم است. چه پزشک متخصص زنان و زایمان انتخاب کنید، و چه ماما، طی چند ویزیت اول باید انتظار موارد زیر را داشته باشید.
سه ماهه اول
به محض اینکه حدس زدید حامله هستید، اولین جلسه ویزیت را برنامه ریزی کنید. برای ویزیت اول وقت مناسب را تعیین کنید تا بتوانید درمورد سابقه پزشکی و هرگونه مشکل که ممکن است در این دوران با آن روبه رو شوید صحبت کنید.
سابقه پزشکی
ممکن است متخصص درمورد موارد زیر از شما سوال بپرسد:
چرخه قاعدگی ، سابقه بیماری زنان و حاملگی های قبل
سابقه پزشکی فردی و خانوادگی
قرار گرفتن در معرض مواد سمی
مصرف دارو، شامل داروهای تجویزی، بدون نسخه یا مکمل
سبک زندگی، شامل مصرف تنباکو، الکل و کافئین
سفر به مناطقی که بیماری هایی مانند مالاریا، سل، ویروس زیکا و غیره در آن شایع است.
اطلاعات مهم درمورد مسائل حساس، مانند خشونت خانگی، سقط جنین یا اعتیاد در گذشته، را نیز با پزشک درمیان بگذارید. او می‌تواند بدین ترتیب از شما و جنین بهتر مراقبت کند.
تاریخ زایمان
این تاریخ، زمان دقیق زایمان را پیش‌بینی نمی کند. صرفا زمان ۴۰ هفته شدن بارداری را مشخص خواهد کرد. تعداد کمی از بانوان در تاریخ مقرر زایمان می کنند. با این حال، تعیین این تاریخ بسیار مهم است و به پزشک متخصص زنان و زایمان اجازه می دهد رشد جنین و پیشرفت حاملگی را تحت نظارت داشته باشد و آزمایش یا عمل های لازم را در مناسب ترین زمان ممکن برنامه ریزی کند.
پزشک متخصص برای تخمین زمان زایمان، هفت روز به تاریخ شروع آخرین قاعدگی اضافه می کند و سه ماه عقب می آید. این تاریخ تقریبا معادل گذشت ۴۰ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی است. پزشک متخصص زنان و زایمان می تواند با استفاده از سونوگرافی این تاریخ را تایید کند.
معاینه فیزیکی
متخصص فشار خون، قد و وزن را اندازه می گیرد و شاخص توده بدن را محاسبه می کند تا مشخص شود برای داشتن حاملگی سالم وزنتان چقدر باید تغییر کند.
ممکن است پزشک متخصص، معاینه فیزیکی انجام دهد. ازجمله، معاینه پستان، لگن، قلب، ریه و تیروئید. بسته به این که چقدر از آخرین باری که آزمایش پاپ اسمیر داده اید می گذرد، متخصص پیشنهاد می دهد این آزمایش را انجام دهید تا برای سرطان رحم مورد معاینه قرار بگیرید.
تست آزمایشگاهی
ممکن است در ویزیت اول از شما خون گرفته شود تا:
گروه خونی مشخص شود: این مورد شامل وضعیت Rh می شود. ضریب Rh نوعی خصوصیت ارثی است که به پروتئین خاص موجود در سطح گلبول قرمز مربوط می شود. اگر Rh مادر منفی و Rh پدر مثبت باشد، در دوران بارداری باید بیشتر مراقبت باشید.
هموگلوبین اندازه گیری شود: هموگلوبین نوعی پروتئین سرشار از آهن است که در گلبول قرمز یافت می شود و به سلول ها اجازه می دهد اکسیژن را از شش ها به سایر اعضای بدن برسانند و دی اکسید کربن سایر اعضای بدن را به شش ها برگردانند تا با بازدم از بدن خارج شود. پایین بودن هموگلوبین یا تعداد گلبول های قرمز نشانه کم خونی است. کم خونی باعث احساس خستگی شدید می شود و می تواند روی حاملگی اثر بگذارد.
ایمنی بدن دربرابر بیماری های خاص بررسی شود: این مورد معمولا شامل سرخک و آبله مرغان می شود مگراین که مدرک واکسناسیون یا ایمنی طبیعی در سوابق پزشکی قید شده باشد.
بروز هرگونه عفونت و بیماری تشخیص داده شود: پزشک متخصص پیشنهاد می‌دهد برای تشخیص بیماری‌هایی مانند هپاتیت ب، سیفیلیس، سوزاک ، کلامیدیا و HIV (ویروسی که باعث بیماری ایدز می شود) آزمایش خون دهید. برای تشخیص نشانه های عفونت مثانه یا مجرای ادرار نیز نمونه ادرار گرفته می شود.
آزمایش ناهنجاری جنینی
انجام آزمایش‌های دوران بارداری به عنوان یکی از مهم ترین مراقبت های دوران بارداری ، اطلاعات باارزشی درمورد سلامت جنین در اختیار شما می‌گذارد. پزشک متخصص معمولا انواع آزمایشات ژنتیک را پیشنهاد می‌دهد که شامل سونوگرافی یا آزمایش خون برای تشخیص برخی ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون می‌شود.
سبک زندگی و مراقبت های دوران بارداری
پزشک متخصص درمورد اهمیت تغذیه و ویتامین‌های بارداری با شما صحبت می‌کند. درمورد ورزش، رابطه جنسی، مراقبت از دندان، واکسیناسیون و سفر در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید. همچنین بهتر است درمورد محیط کار و استفاده از دارو در این دوران از پزشکتان سوال بپرسید. اگر سیگار می‌کشید، از پزشک بخواهید برای ترک آن به شما کمک کند.
ناراحتی‌های طبیعی در دوران بارداری
ممکن است در اوایل بارداری متوجه تغییراتی در بدن شوید. پستان‌ها حساس و ملتهب می‌شود. حالت تهوع همراه یا بدون استفراغ (حالت تهوع حاملگی) نیز شایع است. اگر حالت تهوع شدید دارید، با متخصص صحبت کنید.
ممکن است ویزیت‌های بعدی، که اغلب هر چهار هفته در میان طی سه ماه اول برنامه‌ریزی می‌شود، نسبت به ویزیت اول کوتاه‌تر باشد. هرچه به پایان سه ماه اول نزدیک می‌شوید (یعنی بعد از گذشت ۱۲ تا ۱۴ هفته از حاملگی)، میتوانید با استفاده از یک دستگاه کوچک که امواج صدای قلب جنین را بازتاب می‌دهد ( به نام داپلر)، صدای قلب او را بشنوید.
این جلسات زمان مناسبی برای صحبت درمورد نگرانی‌ها و پرسیدن سوال است. همچنین راه‌های ارتباط با متخصص در فاصله جلسات ویزیت را حفط کنید. همین که بدانید راه‌های ارتباطی برای کمک گرفتن فراهم است، احساس آرامش خاطر پیدا خواهید کرد.
سه ماه دوم
مراقبت‌های سه ماه دوم، شامل آزمایشات منظم و اندازه‌گیری رشد جنین می‌شود. هدف از انجام مراقبت‌های لازم این است که مادر و جنین در طول این مدت سالم بمانند. در بهترین حالت، این مراقبت به‌محض اینکه از حاملگی مطلع شدید شروع می‌شود. پزشک متخصص، زمان ویزیت‌های سه ماه دوم را هر چهار هفته در میان تنظیم می‌کند.
طی ویزیت‌های سه ماه دوم، میتوانید انتظار موارد زیر را داشته باشید
مرور اصول اولیه
پزشک متخصص در هر نوبت فشار خون و وزنتان را اندازه می‌گیرد. درمورد هرگونه که نگرانی که دارید با متخصص صحبت کنید. بعد وقت آن است که جنین در مرکز توجه قرار بگیرد. ممکن است متخصص:
رشد جنین را تحت نظارت قرار دهد: پزشک می‌تواند با اندازه گرفتن فاصله میان استخوان شرمگاهی تا بالای رحم (ارتفاع رحم)، رشد جنین را اندازه بگیرد. بعد از هفته بیستم، این اندازه اغلب معادل تعداد هفته‌های بارداری منهای یا به اضافه ۲ سانتی‌متر است.
صدای قلب او را بشنود: در ویزیت‌های سه ماه دوم، میتوانید صدای قلب جنین را با استفاده از دستگاه داپلر بشنوید. دستگاه داپلر حرکت را تشخیص می‌دهد و آن را به‌عنوان صدا منتقل می‌کند.
حرکت جنین را ارزیابی کند: زمانی‌که متوجه لگد زدن یا تکان خوردن جنین شدید، به پزشک اطلاع دهید. یادتان باشد مادر در زمان‌های مختلف متوجه این حرکات می‌شود و پیش‌بینی حرکت جنین در این دوران معمولا غیر ممکن است. احتمالا از هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری برای اولین بار متوجه تکان خوردن جنین می‌شوید.
از دیگر مراقبت های دوران بارداری در این دوره این است که درمورد دریافت واکسن‌های لازم نیز با متخصص مشورت کنید.
آزمایش بارداری
طی سه ماه دوم، انجام انواع آزمایشات بارداری توصیه می‌شود:
آزمایش ژنتیک: برای معاینه بیماری‌های ژنتیکی یا کروموزومی، مانند اسپینا بیفیدا یا سندرم داون، آزمایش خون تجویز می‌شود. اگر نتایج غیرعادی یا نگران‌کننده باشد، پزشک تست تشخیصی را پیشنهاد می‌کند که معمولا آمنیوسنتز است. در این روش، از مایع آمنیوتیک نمونه‌برداری می‌شود.
سونوگرافی جنین: سونوگرافی جنین یک روش عکسبرداری است که با استفاده از امواج صدا تصویر جنین در رحم را نشان می‌دهد. متخصص به کمک سونوگرافی پیشرفته می‌تواند آناتومی جنین را معاینه کند. از این طریق میتوانید جنسیت جنین را نیز مشخص کنید.
آزمایش خون: ممکن است بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری برایتان آزمایش خون تجویز شود تا تعداد گلبول‌های خون، میزان آهن و دیابت بارداری معاینه شود. اگر Rh خون منفی باشد (نوعی خصوصیت ارثی که به وجود پروتئین در سطح گلبول قرمز مربوط است)، باید آزمایش خون دهید تا آنتی بادی Rh ارزیابی شود. اگر خون شما با Rh منفی با خون جنین که Rh مثبت است ترکیب شود، این آنتی‌بادی در بدن تولید می‌شود. اگر این وضعیت درمان نشود، به‌خصوص در حاملگی بعدی با جنینی که Rh مثبت است، آنتی‌بادی از جفت می‌گذرد و به گلبول‌های قرمز جنین حمله می‌کند.
اطلاعات لازم را در اختیار متخصص قرار دهید
معمولا مادر طی سه ماه دوم احساس بهتری پیدا می‌کند. از شدت حالت تهوع حاملگی کاسته می‌شود. متوجه حرکت جنین می‌شوید. شکمتان بیشتر به چشم می‌آید. اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است.
درمورد دغدغه‌های خود، هرچند احمقانه یا بی‌اهمیت، با متخصص صحبت کنید. هیچ‌چیزی درمورد سلامت شما و جنین بی‌اهمیت و ناچیز نیست.
سه ماه سوم
مراقبت های دوران بارداری در این دوره شامل معاینه واژن برای بررسی وضعیت جنین می‌شود.
مراقبت های دوران بارداری ، به‌خصوص با نزدیک شدن زمان زایمان، بخش مهمی از حاملگی سالم است. بسته به سلامت مادر و سابقه بارداری، ممکن است متخصص از شما بخواهد طی سه ماه سوم جلسات ویزیت را هر ۲ یا ۴ هفته در میان تنظیم کنید. از هفته ۳۶، لازم است هر هفته معاینه شوید تا زمان زایمان فرا برسد.
تکرار معاینات روتین
از شما درمورد هرگونه علامت، مانند انقباض و ترشح مایع یا خونریزی، سوال می‌شود. پزشک متخصص فشار خون و وزن مادر و ضربان قلب و حرکت جنین را اندازه می‌گیرد.
پزشک از شما می‌خواهد هر روز به میزان حرکت جنین دقت کنید و اگر روزی جنین به اندازه طبیعی حرکت نداشت، فورا به اطلاع تیم پزشکی برسانید.
درمورد واکسن‌هایی که باید تزریق کنید، مانند واکسن آنفلونزا، کزاز، دیفتری و سیاه سرفه، نیز با متخصص صحبت کنید. بهتر است واکسن سیاه سرفه بین هفته ۲۷ تا ۳۶ حاملگی تزریق شود.
آزمایش استرپ گروه ب
از جمله مراقبت های دوران بارداری طی سه ماه سوم، غربالگری استرپتوکوک‌های گروه ب (GBS) انجام می‌شود. GBS نوعی باکتری است که به طور طبیعی در روده یا دستگاه تناسلی بزرگسالان وجود دارد و خطرناک نیست. اما نوزدانی که در زایمان طبیعی در معرض این باکتری قرار می‌گیرند، دچار بیماری جدی میشوند.
پزشک برای انجام این آزمایش از واژن و مقعد نمونه می‌گیرد. نمونه برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. اگر جواب آزمایش مثبت باشد (یا در حاملگی قبل نوزاد دچار GBS شده باشد)، باید هنگام زایمان آنتی‌بیوتیک تزریق کنید. آنتی‌بیوتیک از نوزاد دربرابر باکتری محافظت می‌کند.
معاینه پوزیشن نوزاد
یکی از مهم ترین بخش های مراقبت های دوران بارداری در انتهای این دوره، این است که پزشک متخصص وضعیت قرار گرفتن جنین در رحم را معاینه می‌کند تا ببیند سرش پایین آمده یا خیر.
اگر بعد از هفته ۳۶ جنین برعکس باشد (باسن یا پای او پایین باشد)، بعید است که هنگام زایمان بچرخد. در این حالت لازم است متخصص در عملی تحت عنوان (external cephalic version) به شکم فشار وارد کند و به‌صورت فیزیکی جنین را به چرخیدن وادار کند. معمولا این روش با راهنمایی سونوگرافی و توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. اگر ترجیح می‌دهید این کار را انجام ندهید یا با این انجام این کار نیز جنین نچرخد، پزشک شما، عمل سزارین را پیشنهاد می‌کند.
در مورد علائمی که با مشاهده آنها باید با متخصص تماس بگیرید (مانند خونریزی واژن یا ترشح مایع از واژن) و زمان و نحوه برقراری تماس با متخصص به‌محض شروع درد زایمان صحبت کنید.
شما میتوانید مرکز درمانی شیراز درمان با بهترین متخصصین زنان زایمان و نازایی آشنا شوید و مشاوره بگیرید.
