بیماری مولتیپل اسکلروزیس

بیماری مولتیپل اسکلروزیس  یا ام اس(MS)

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام اس (MS) بيماري مزمني است كه با درگيري نواحي مختلف سيستم عصبي مركزي موجب بروز علایم باليني متفاوتي در بيمار ميگردد و در دراز مدت ميتواند منجر به درجات مختلفي از ناتواني گردد. اين بيماري عمدتاً در سنين ۲۰ تا ۴۰ سال ديده ميشود و زنان را بيش از مردان مبتلا ميكند.

مكانيسم اصلي بيماري، بروز پديده خود ايمني و تخريب ميلين (لایه پوشش سلول هاي عصبي) و تا حد كمتري سلول هاي سيستم عصبي مركزي (مغز و نخاع) ميباشد. عواملي مانند استعداد ژنتيكي، منطقه جغرافيايي، عفونت هاي ويروسي و فشارهاي روحي را در پيدايش آن موثر مي دانند. وجه مشخص بيماري ام اس وجود پلاک هاي متعدد در بافت سفيد مغز ميباشد كه در اين پلاك ها ميلين بصورت كامل يا ناقص تخريب شده است.

بیماری ام اس یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است که می‌تواند علائمی را در سراسر بدن ایجاد کند. اکثر متخصصان معتقدند که این یک وضعیت خود‌ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های طبیعی بدن حمله می‌کند. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین حمله می‌کند.

با پیشرفت حمله، غلاف میلین ملتهب و به تدریج تخریب می‌شود و تکانه‌های الکتریکی بین مغز و سایر قسمت‌های بدن را مختل می‌کند. ضایعات ناشی از ام اس و در نتیجه اختلال در تکانه‌های عصبی در سراسر بدن، همان چیزی است که باعث بیشتر شدن علائم مرتبط با مولتیپل اسکلروزیس می‌شود.

مولتیپل اسکلروزیس (MS) مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از علائم بالقوه از جمله مشکلات بینایی، حرکت دست یا پا، اختلال در تعادل و بینایی می‌شود. این یک بیماری مادام العمر است که گاهی اوقات می‌تواند باعث ناتوانی جدی شود، اگرچه گاهی اوقات می‌تواند خفیف باشد.

انواع بيماري ام اس

بيماري داراي پنج نوع مي باشد كه شامل:

پيشرونده اوليه
پيشرونده ثانويه
پيشرونده-عودكننده
عودكننده- بهبوديابنده
CIS

اما در سال‌های اخیر اجماع فزاینده‌ای وجود دارد که این‌ها انواع متمایز ام اس نیستند، بلکه در امتداد یک زنجیره هستند. در برخی نقاط، التهاب مشخصه غالب این بیماری است، در حالی که در برخی دیگر، تخریب عصبی که در آن آسیب‌های قدیمی به مغز و نخاع بدتر می‌شود، غالب است.

علایم و عوارض بيماري

بسته به شدت التهاب و تخريب سلول هاي مغزي و همچنين محل آسيب در مغز علایم و عوارض كاملا متفاوت ميباشند، به عنوان مثال التهاب عصب بينائي (كاهش ديد- تاري ديد- دو بيني و جرقه يا مگس پران) ضعف اندام ها، عدم تعادل، اختلالات حسي متفاوت) گزگز، مورمور، بيحسي(، اختلال ادراري، سرگيجه و خستگي زودرس؛ از عوارض بيماري ميباشد. از خصوصيات ديگر بيماري MS عدم تحمل گرما است.

بارداري

ميزان عود در طي سه ماهه سوم بارداري كاهش مي يابد. بسياري از مطالعات افزايش ميزان عودها را در شش ماه اول بعد از زايمان نشان داده اند. روي هم رفته به نظر نميرسد بارداري اثر دراز مدتي روي دوره بيماري يا ميزان ناتواني حاصل از آن داشته باشد.

علت بیماری ام اس

علت بیماری ام اس ناشناخته است و هیچ‌کس نمی‌داند چه چیزی باعث ایجاد واکنش ایمنی شده که منجر به ضایعات ام اس می‌شود. اما تصور می‌شود که ترکیبی از حساسیت ژنتیکی و علل محیطی برای شروع این بیماری ضروری است. در بررسی‌ها، مشاهده شده است که کمبود ویتامین D، چاقی، داشتن یک بیماری خود‌ایمنی، سیگار کشیدن خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهد.

اگرچه داشتن سابقه‌ خانوادگی ام اس تا حدودی خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهد اما ام اس یک بیماری ژنتیکی یا ارثی محسوب نمی‌شود.

آیا بیماری ام اس کشنده است؟

به ندرت کشنده است، مطالعات نشان داده‌اند که حداقل در کشورهای توسعه یافته، طول عمر افراد را حدود شش یا هفت سال کاهش می‌دهد. مطالعاتی که علل مرگ در میان افراد مبتلا به ام اس را بررسی کرده‌اند، عفونت‌های ریوی را به عنوان عامل اصلی مرگ بیش از حد در این جمعیت نشان داده‌اند.

تشخيص

هيچ يك از تست هاي آزمايشگاهي يا روش هاي عكسبرداري به تنهائي قادر به تشخيص قطعي بيماري نمي باشد و مجموعه اي از علایم باليني، يافته هاي عكسبرداري و آزمايش هاي خون و مايع نخاعي و گاهي گرفتن فشار عصب بينائي؛ تشخيص را امكانپذير ميسازد.

درمان

طي چند سال اخير استفاده از داروهاي موثر بر سيستم ايمني موجب كاهش حملات و تا حدي ميزان ناتواني بيماران شده است. بعضي از داروها در زمان حمله جهت كاهش التهاب سيستم عصبي و شدت علایم و عوارض، بعضي بصورت نگه دارنده جهت تغيير سير بيماري و كاهش حملات بيماري و بعضي داروها بصورت درمان علامتي جهت تسكين علایم و عوارض بكار برده ميشوند.با توجه به مزمن بودن بيماري و روند رو به پيشرفت علایم در بسياري از بيماران، مراقبت هاي مورد نياز اين افراد بسيار وسيع بوده و نبايد صرفاً به جنبه درمان داروئي بيماران توجه گردد. بسياري از حمايت هاي عاطفي و اجتماعي مي تواند به اندازه مصرف داروها مفيد وموثر واقع گردد.

موارد استفاده بازتواني و توانبخشي

مراقبت پوستي و جلوگيري از زخم بستر، جلوگيري از تحليل عضلاني، كمك به حفظ و برقراري حركات طبيعي روده، پيشگيري از پوكي استخوان وكمك به درمان ان، پيشگيري از پيشرفت بيشتر ناتواني، جلوگيري از تغيير شكل نامطلوب اعضاي بدن، تقويت عضلات ضعيف، تقويت عضلات سالم، برنامه ريزي براي بهبود عملكرد سيستم قلبي، عروقي و تنفسي براي افزايش توان فرد.

انواع روش هاي بازتوانی

فيزيوتراپي، كاردرماني، گفتاردرماني، توانبخشي در بيماري ام اس مسائلی که بيمار مولتیپل اسکلروزیس باید بداند:

فعاليت شديد كه باعث افزايش درجه حرارت بدن شود، نبايد انجام دهيد. گرما، هدايت عصب را مختل ميكند.

لازم است بيمار همواره خودش را خنك نگه دارد.

حمام آب داغ نگيريد.

استرس و فشار روحي و جسمي نداشته باشيد.

وزن متعادل داشته باشيد .

پياده روي و نرمش و ورزش و شنا در آب ملايم داشته باشيد. اما ورزشي كه دما را زياد بالا ببرد و يا سونا ممنوع است. ورزش هاي هوازي انجام دهيد.

خواب خوبي داشته باشيد .

منتظر عود حمله و عوارض بيماري نباشيد.

مكانيسم بيماري و اثرات آن در هر فرد متفاوت است. هر كس بيماريش مختص خودش است. يكسري معيارها براي پيشگويي است ولي قطعي نيست.

آرامش داشته باشيد.

به پزشك خود اعتماد كنيد.

سوالاتي كه داريد از پزشك يا مشاور خود بپرسيد.

هميشه اميدوار باشيد، شايد روزي به تنهايي بتوانيد MS را از پاي در آورد.

 

نتیجه‌گیری

بیماری ام‌اس(بیماری مولتیپل اسکلروزیس) ممکن است توانایی­‌ها را محدود کند و ما را از داشتن یک زندگی طبیعی دور نماید. پس به نشانه‌های ام‌اس باید حساس بود و در صورت مشاهده‌ی آنها:

هرچه زودتر به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.

درمان مناسب را هرچه زودتر زیر نظر مستقیم پزشک معالج شروع کرد.

درمان را تاجایی که لازم است ادامه داد.