زخم بستر و مراقبت از آن

زخم بستر و مراقبت از آن

زخم بستر یا بد سور Bedsore یا زخم فشاری Pressure sore ضایعه ای است که در پوست و بافتهای زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد می شود.

زخم اغلب در نقاطی از بدن ایجاد می شود که پوست روی یک برجستگی استخوانی قرار گرفته و در بین آنها عضله ای وجود ندارد مانند پاشنه و بین باسن ها.

زخم می تواند در افرادی ایجاد شود که مدت زمان طولانی را در یک موقعیت می گذرانند و توانایی تغییر وضعیت خود را ندارند به عنوان مثال کسانی که به دلیل فلج شدن، بیماری، سالخوردگی یا ضعف، توانایی و…

نحوه ایجاد زخم بستر در سالمندان

بدن انسان به طور معمول در حال حرکت مداوم است، حتی زمانی که ما خوابیم. ما دائماً موقعیت‌های خود را تغییر می‌دهیم، به طور ناخودآگاه خود را در حین تماشای تلویزیون، کار پشت میز و حتی در رختخواب تنظیم می‌کنیم.

هنگامی که جراحی، آسیب به نخاع، آرتریت یا بیماری، تحرک را در سالمندان کاهش دهد، این حرکات ممکن است متوقف شود. بدون تنظیم مجدد منظم، فشار بدن بی حرکت می تواند جریان خون را کاهش دهد و به پوست آسیب برساند.

زخم اغلب در نواحی با لایه های کمی از عضلات و چربی، نزدیک مفاصل یا استخوان های برجسته ایجاد می شود. دنبالچه، تیغه های شانه، باسن، پاشنه پا و آرنج محل های رایج زخم بستر هستند.

زخم بستربیشتر در نواحی زیر دیده میشود:

پشت سر
پشت استخوان های کتف
پشت استخوان خارجی درست بین دو برجستگی باسن
پشت پاشنه

در کسانی که مدت زیادی در حالت درازکش به شانه قرار گرفته اند زخم بستر ممکن است در نواحی زیر دیده شود:

کناره های سر
گوشه لاله گوش
روی برجستگی کناری لگن تروکانتر بزرگ
روی برجستگی کناری زانو پوست روی سر استخوان نازک نی
روی پوست قوزک خارجی

در کسانی که مدت زیادی در ویلچر مینشینند زخم بستر میتواند در محلهای زیر تشکیل شود:

پشت استخوان خارجی درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
پشت استخوان های کتف یا ستون مهره
پوست روی ساعد یا ران در جاییکه روی صندلی تکیه میدهند

در هر کسی که مدت زیادی در بستر میخوابد یا درویلچر مینشیند و نمیتواند وضعیت خود را بطور مرتب عوض کرده و خود را جابجا کند،جرئی از مراقبت روزانه وی، بررسی مکرر پوست نواحی ذکر شده برای دیدن علایم احتمالی تشکیل بد سوراست. به محض دیدن علایم ذکر شده باید با پزشک تماس گرفت.

علل شایع زخم بستر

معمولاً در سالمندانی ایجاد می شود که به کمک نیاز دارند حرکت کنند یا بیشتر روز را در حالت نشسته یا دراز کشیده می گذرانند. سه عامل اصلی در ایجاد زخم بستر در افراد مسن نقش دارند:

فشار ناشی از تحرک محدود. فشار مداوم بر روی قسمتی از بدن می تواند جریان خون به بافت های آنجا را کاهش دهد.

بافت و پوست برای رساندن اکسیژن و سایر مواد مغذی به جریان خون نیاز دارند – بدون این مواد، آسیب می بینند و ممکن است خراب شوند.

برای سالمندان با تحرک محدود، این فشار اغلب در مناطق بدون عضله یا چربی زیاد اتفاق می افتد و منجر به زخم بستر می شود.

اصطکاک. هنگامی که سالمندان تغییر موقعیت می دهند، این حرکت و مالش می تواند پوست را از بین ببرد.

حتی کمک های ملایم می تواند باعث ایجاد زخم اصطکاک شود، به خصوص که با افزایش سن پوست نازک تر و شکننده تر می شود.

از لباس‌ها و ملحفه‌های زبر خودداری کنید، زیرا اینها می‌توانند باعث ایجاد درد در بستر شوند و مراقب باشید هنگام جابجایی افراد مورد علاقه از حرکات مالشی استفاده نکنید.

برش. برش زمانی اتفاق می افتد که پوست در یک جهت حرکت می کند در حالی که استخوان در جهت دیگر حرکت می کند یا ثابت می ماند.

به عنوان مثال، لغزش آهسته روی تخت ممکن است باعث شود استخوان دنبالچه یا تیغه های شانه حرکت کند در حالی که پوست در جای خود باقی می ماند. این می تواند باعث کشیدگی و پارگی پوست شود.

مراحل و علائم زخم بستر

زخم بستر از تحریک پوست تا زخم های باز که مستعد عفونت هستند متغیر است. زخم های فشاری در مراحل اولیه قابل درمان هستند. مراقبان باید اغلب علائم زخم بستر را بررسی کنند.

زخم بستر ۴ مرحله دارد:

پوست قرمز به نظر می رسد، ممکن است گرم تر از حالت معمول حس شود و همچنین ممکن است خارش داشته باشد.
یک زخم فرورفته به رنگ قرمز تشکیل می­شود و همچنین ممکن است در پوست تاول به وجود بیاید.
ظاهری شبیه دهانه ، به دلیل آسیب بافت زیر سطح پوست ایجاد می شود، زخم گود می­شود و چربی زیر پوست نمایان می­شود.
آسیب شدید به پوست و بافت که احتمالاً با عفونت همراه است وارد می­شود. ماهیچه ها ، استخوان ها و تاندون ها ممکن است قابل مشاهده باشد.

پیشگیری از زخم بستر

کم کردن فشار

اولین قدم در درمان آن حذف فشار ممتدی است که موجب تشکیل زخم شده است. برای این منظور این اقدامات زیر را انجام می­شود:

جابجایی مکرر بیمار

بیمار باید به کمک پرستار یا سایر بستگان مرتبا تغییر وضعیت داده شود و همچنین در وضعیت مناسب قرار گیرد.

کسی که دراز کشیده است باید هر یک ساعت یک بار و کسی که در روی صندلی چرخدار می­نشیند باید هر ۱۵ دقیقه وضعیت خود را تغییر دهد. همچنین می توان از تجهیزات کمک حرکتی برای جابه جا کردن بیمار بدون فشار زیاد استفاده کرد.

سطوح حمایت کننده

استفاده از بالشت یا بالشتک­های حاوی آب یا هوا می­تواند به بیمار کمک کند تا فشار زیادی به محل زخم وارد نشود و همچنین در وضعیت مناسب قرار بگیرد.

خارج کردن بافت آسیب دیده و مرده زخم بستر

برای اینکه بافت­ها بهبود یابند ابتدا باید بافت های مرده از بدن خارج شوند. برای این منظور از روش های متفاوتی استفاده میشود که عبارتند از:

عمل جراحی و خارج کردن بافت آسیب دیده از بدن.
وسایل شستشو تحت فشار یا استفاده از پانسمان­های خاص که موجب کنده شدن بافت­های مرده از زخم می­شوند.
استفاده از مواد شیمایی مخصوص که مانند آنزیم عمل کرده و بافت مرده را در خود حل می­کنند.

تمیز کردن و پانسمان مرتب زخم بستر

برای جلوگیری از عفونت باید زخم را مرتبا تمیز نگه داشت. زخم مرحله یک را میتوان با آب تمیز و صابون ملایم به طور مرتب شستشو داد .

ولی وقتی زخم ایجاد شده است شستشو باید با محلول سالین یا نمکی انجام شود.

پانسمان موجب خشک نگه داشتن زخم و جلوگیری از ورود میکروب به آن می­شود. انواع مختلف پانسمان بصورت گاز، ژل و فوم وجود دارند.

همچنین برای کاهش درد به بیمار داروهایی داده می­شود و در صورت عفونی بودن به بیمار آنتی بیوتیک داده می­ شود.

پنج مرحله که میتواند به پیشگیری از زخم بستر در بستگان مسن در خانه کمک کند:

حرکت منظم. هر یک تا دو ساعت یک بار در رختخواب و هر ۳۰ دقیقه یک بار روی ویلچر، فرد مورد علاقه خود را تغییر دهید. این تغییر موقعیت ثابت می تواند مشکلات جدیدی ایجاد کند:

زخم بستر در افراد مسن با تحرک محدود می تواند یک شبه اتفاق بیفتد، بنابراین تغییر موقعیت باید در تمام ساعات شبانه روز اتفاق بیفتد.

برای محافظت از رفاه خود، شیفت های کاری را با یکی دیگر از اعضای خانواده عوض کنید یا در صورت امکان مراقبت های خانگی یک شبه را استخدام کنید.

کشیدن پوست سالمندان می تواند باعث اصطکاک شود که می تواند زخم بستر را بدتر کند.

حرکات خشن نیز می تواند منجر به کبودی دردناک شود. عزیزان را به آرامی بلند کرده و حرکت دهید، نواحی عضلانی یا بالشتک‌تر بدن را لمس کنید.

بازرسی دقیق زخم بستر زمانی که زود تشخیص داده شود بسیار راحت تر درمان می شود. زخم بستر مرحله ۱ ممکن است در خانه قابل درمان باشد، اما مراحل بعدی نیاز به پزشک یا تیم پزشکی دارد.

بررسی دقیق بدن عزیزتان ممکن است ناراحت کننده یا تهاجمی باشد، اما برای پیشگیری از زخم بستر ضروری است.

تشک و تکیه گاه مخصوص. کوسن ها، تشک ها و تکیه گاه ها همگی می توانند احتمال بروز زخم بستر را در سالمندان کاهش دهند. قبل از خرید از پزشک معشوق خود در مورد گزینه ها سوال کنید.

تشک های ساخته شده از فوم، هوا، ژل یا آب را می توان در یک برنامه منظم دوباره تنظیم کرد و فشار روی بدن را تغییر داد.

پدها یا بالش های فومی از پاها حمایت می کنند و از تماس زانوها و مچ پا جلوگیری می کنند. هرگز از کوسن های لاستیکی یا بالش های هموروئیدی به شکل دونات به عنوان درمان زخم بستر روی باسن استفاده نکنید.

پدهای مخصوص پاشنه و تیغه شانه ممکن است فشار روی پاهای استخوانی و پشت را کاهش دهد.

مراقبت از بی اختیاری هنگامی که پوست در معرض ادرار یا مدفوع قرار می گیرد، حتی برای مدت کوتاهی آسیب پذیرتر می شود. اگر یک فرد مسن بی اختیاری ادرار یا مدفوع را تجربه می کند و مستعد ابتلا به زخم بستر است، از پزشک در مورد پدهای مخصوص جاذب یا لباس زیر سؤال کنید.

تغذیه و فعالیت بدنی. بدون مایعات، ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین مناسب، زخم بستر به درستی بهبود نمی یابد.

یک رژیم غذایی متعادل که به سلامت پوست و استخوان کمک می کند می تواند به پیشگیری از زخم بستر کمک کند.

اگر فرد مورد علاقه شما به شدت اضافه وزن دارد، کاهش وزن می تواند فشار روی استخوان ها و مفاصل را کاهش دهد. برعکس، اگر وزن آنها کم باشد، کمبود بالشتک می تواند منجر به زخم بستر در اطراف مفاصل تیز شود.

حتی حرکت خفیف و کشش می تواند جریان خون را افزایش دهد. از پزشک خود در مورد کشش های کم تاثیر که می توان با خیال راحت روی تخت یا ویلچر انجام داد، سوال کنید.

نحوه درمان زخم بستر

درمان زخم بستر بسته به مرحله و شدت متفاوت است. زخم بستر مرحله ۱ اغلب می تواند در خانه برطرف شود، در حالی که زخم های فشاری در مراحل بعدی ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند. برای نظارت دقیق بر زخم بستر، به طور منظم به مطب پزشک یا قرارهای مراقبت در منزل نیاز است. زخم فشاری شدید ممکن است منجر به جراحی یا بستری شدن در بیمارستان شود.

مرحله ۱: درمان زخم بستر در خانه ممکن است برای علائم زخم فشاری مرحله ۱ موثر باشد. اگر متوجه گرمای خفیف و تغییر رنگ شدید، موقعیت را تنظیم کنید، پوست را با آب و صابون ملایم تمیز کنید، کاملا خشک کنید و از یک لوسیون ضد رطوبت استفاده کنید. اگر علائم مرحله ۱ زخم بستر در عرض ۴۸ ساعت بهبود نیافت، با پزشک عزیز خود تماس بگیرید.

مرحله ۲: زخم فشاری مرحله ۲ ممکن است توسط پزشک قابل درمان باشد یا رژیم خانگی تمیز کردن کامل، گاز یا بانداژ دارویی و آنتی بیوتیک تجویز شود.

مرحله ۳: علائم زخم بستر در مرحله ۳ یا ۴ ممکن است به درمان یا جراحی تخصصی توسط تیم مراقبت از زخم نیاز داشته باشد. هنگامی که آسیب در زیر سطح پوست رخ می دهد، درمان زخم بستر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان زخم فشار منفی از مطب پزشک یا خدمات بهداشتی خانه

برداشتن پوست و بافت آسیب دیده (دبریدمان)

پیوند پوست سالم به ناحیه زخم (پیوند پوست)

زخم بستر در خانه سالمندان

طبق CDC، تا ۲۸ درصد از سالمندان بستری در بیمارستان یا ساکنان مراقبت های طولانی مدت در خانه های سالمندان، زخم بستر را تجربه می کنند. افراد ضعیف ممکن است در خانه سالمندان زندگی کنند زیرا پیشگیری از زخم بستر و سایر صدمات در خانه بسیار سخت است. یا ممکن است پس از تصادف از بیمارستان به یک مرکز مراقبت طولانی مدت یا خانه سالمندان منتقل شوند. زخم بستر در خانه سالمندان در اثر شرایطی مانند زوال عقل پیشرفته، دیابت شدید و فلج بیشتر ایجاد می شود.