شوک و سنکوپ، شرایط بالینی با ظاهری شبیه به هم هستند، که افراد به دلایل مختلفی ممکن است، آنها را تجربه کنند. شوک و سنکوپ از علائم نارسایی حاد گردش خون هستند.
شوک، یک مجموعه علائم بالینی ناشی از جریان نادرست گردش خون است که از نیازهای متابولیکی بافت های بدن به خوبی پشتیبانی نمی کند.
برخی از علائم بالینی این عارضه شامل آشفتگی، رنگ پریدگی، سیانوتیک، نبض متناقض و افت فشار خون است. در سنکوپ هوشیاری فرد به طور ناگهانی از بین می رود، این عدم هوشیاری موقت، معمولاً به دلیل قطع جریان خون به مغز است. تشخیص اتیولوژیک را می توان معمولاً با شرح حال دقیق و معاینه بدنی، همراه با چند آزمایش ساده بالینی انجام داد.
در برخی موارد ممکن است برای بررسی دقیق علت سنکوپ، آزمایش های خاصی مانند الکتروانسفالوگرافی، الکتروکاردیوگرافی یا مطالعات متابولیکی لازم باشد. در ادامه مقاله به بررسی شوک و سنکوپ، به طور مفصل پرداخته شده است.
سنکوپ چیست و چه تفاوتی با تشنج دارد؟
سنكوپ، نتیجه ناهنجاری در اثر تضعیف موقت هوشیاری، عدم رسیدن خون کافی به مغز یا توقف عمل و حرکت قلب است. در عمل جراحی، این وضعیت معمولاً در افراد عصبی که دچار درد شده اند یا در کسانی که به سرعت مقدار قابل توجهی خون از دست داده اند، مشاهده می شود. سنکوپ، همچنین ممکن است به دنبال برداشت ناگهانی مایعات از یک حفره بزرگ رخ دهد. به عنوان مثال، ضربه زدن به شکم یا برداشتن مایع از حفره پلور نیز می تواند منجر به سنکوپ شود. این عارضه گاهی در حین تجویز بیهوشی عمومی اتفاق می افتد، خصوصاً اگر سابقه بیماری وجود داشته باشد. در حالیکه تشنج به دلیل عملکرد نادرست نورون های مغز اتفاق می افتد. در تشنج لب ها به دلیل نرسیدن کافی اکسیژن به مغز کبود میشوند. قفل شدن دهان نیز از موارد شایع هنگام تشنج است.
ویژگی های بالینی سنکوپ
هنگامی که فردی در معرض غش است، احساس گیجی می کند، صداهای متراکمی در گوش او ایجاد می شود و بینایی چشم خود را از دست می دهد. مردمک ها گشاد می شوند. نبض کاهش می یابد و تقریباً نامحسوس می شوند. تنفس به سختی صورت می گیرد، هوشیاری به تدریج محو می شود و فرد ممکن است ناگهان روی زمین بیفتد. در صورتی سنکوپ کشنده است که بهبودی پس از چند ثانیه حاصل نشود یا قدرت نبض به تدریج کاهش یابد و هوشیاری به آرامی برنگردد.
نحوه عملکرد و درمان در مواجه با فردی که دچار سنکوپ شده است
در هنگامی که فرد دچار شوک و سنکوپ می شود، برای تشویق جریان خون به مغز، سر بیمار باید فوراً پایین نگه داشته شود و در صورت لزوم باید تا حد امکان پاشنه های پا بیمار را بالا نگه دارید، این امر خونرسانی به مغز را تسریع می کند. هنگام شوک و سنکوپ همه لباس های تنگ، به خصوص دور گردن یا سینه، باید شل شوند. هنگام سنکوپ، قلب ممکن است در اثر پاشیدن آب سرد روی صورت یا قفسه سینه، یا مالش شدید صورت با حوله خشن، تحریک شده و انعطاف پذیری آن بیشتر شود.
شوک چیست و به چه دلایلی رخ می دهد؟
شوک و سنکوپ، وضعیت های حاد و تهدید کننده سلامتی افراد هستند. شوک نیز مانند سنکوپ، وقتی بدن جریان خون کافی دریافت نمی کند، رخ می دهد. کمبود جریان خون به این معنی است که سلول ها و اعضای بدن اکسیژن و مواد مغذی کافی برای عملکرد صحیح را دریافت نمی کنند. در نتیجه بسیاری از اعضای بدن آسیب می بینند. شوک نیاز به درمان فوری دارد و در صورت عدم درمان می تواند فرد را دچار آسیب های جبران ناپذیری نماید. شوک همچنین انواع مختلفی دارد. در زیر به انواع اصلی شوک اشاره شده است.
شوک کاردیوژنیک (به دلیل مشکلات قلبی)
شوک هیپوولمیک (ناشی از حجم خون بسیار کم)
شوک آنافیلاکتیک (ناشی از واکنش آلرژیک)
شوک سپتیک (به دلیل عفونت)
شوک نوروژنیک (ناشی از آسیب به سیستم عصبی)
شوک جراحی
شوک همچنین بر اثر حالات عاطفی مانند ترس، اضطراب یا نگرانی، آسیب دیدگی جسمی و عفونت نیز اتفاق می افتد.
ویژگی های بالینی شوک
از نظر ویژگی های بالینی، شوک و سنکوپ تفاوت هایی با هم دارند. بیماری که دچار شوک می شود، در حالت سجده قرار می گیرد. او به سختی از وضعیت بی تفاوتی بیدار شده، اما هوشمندانه و فقط به نجوا پاسخ می دهد. صورت بیمار رنگ پریده است، دانه های عرق روی ابرو او خودنمایی می کنند. پوست بدن به رنگ مایل به خاکستری است. نبض سریع، متلاطم و غالباً در مچ دست قابل مشاهده نیست. تنفس نامنظم و کم عمق است. شوک پس از چند ساعت به سمت بهبودی میرود. رنگ پوست بهبود می یابد، نبض به تدریج به حالت عادی برمیگردد، تنفس عمیق تر و منظم تر شده و بیمار شروع به توجه به محیط اطراف خود می کند.
نحوه برخورد با فردی که دچار شوک شده است
بیماری که از شوک و سنکوپ، رنج می برد باید در وضعیت خوابیده قرار گیرد، باید پاهای او بلند شده، تا گردش خون در رگهای بزرگ تسهیل شود و سرعت جریان خون به مغز افزایش یابد. اگر شوک از نظر درجه متوسط باشد، به محض قرار دادن بیمار در رختخواب، باید حدود یک پیمانه محلول نمکی به رکتوم وارد شود، این کار باید باید هر دو ساعت تکرار شود تا گردش خون بهبود یابد.
