لوله معده تغذیه یا گاواژ چیست؟

لوله معده تغذیه یا گاواژ (Gastric Feeding Tube) ابزاری پزشکی است که برای رساندن مواد غذایی، دارو یا مایعات به معده افرادی که قادر به تغذیه از راه دهان نیستند یا مشکلات بلع دارند استفاده می‌شود. آیا می‌دانید گاواژ شکمی با گاواژ معده چه تفاوتی دارد؟ این لوله از طریق بینی (لوله بینی-معده‌ای) یا از طریق دهان وارد معده می‌شود. این لوله امکان تغذیه ایمن و کنترل شده را برای بیماران فراهم می‌کند. گاواژ در بیمارانی با شرایط خاص مانند آسیب‌های عصبی، جراحی دستگاه گوارش یا بیماری‌های جدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به بهبود وضعیت تغذیه‌ای و سلامتی آن‌ها کمک می‌کند. استفاده از این لوله نیازمند رعایت دقیق اصول بهداشتی و آموزش صحیح به مراقبین است تا خطر عفونت یا مشکلات دیگر به حداقل برسد. آیا می‌دانید چه زمانی نیاز به تغذیه از طریق لوله معده داریم؟ معده پلاستیکی چیست؟

گاواژ چیست و چگونه است؟

گاواژ به انگلیسی Nasogastric Intubation و به اختصار NG Tube نامیده می شود. گاواژ روشی برای تغذیه و وارد کردن مایعات غذایی به معده از طریق یک لوله است. این روش برای تغذیه بیمارانی استفاده میشود که قادر به تغذیه از راه دهانی نیستند. مانند بیماران که در کما هستند یا بیمارانی که سطح هوشیاری پایینی دارند. لوله گاواژ از بینی وارد شده و به معده میرسد، و به بدن بیمار منتقل میشود.

نکات مهم قبل از انجام گاواژ چیست؟

برای انجام گاواژ از خدمات پرستاری در منزل شیراز کمک بگیرید. باید بدانید توجه به جزئیات و رعایت اصول ایمنی ضروری است تا از عوارضی مانند عفونت یا آسیب به معده جلوگیری شود. این فرآیند باید تحت نظارت افراد آموزش دیده انجام شود. مراحل زیر می‌تواند به انجام صحیح گاواژ کمک کند:

1. قبل از شروع، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید تا از انتقال آلودگی جلوگیری شود.
2. بیمار را در حالت نشسته یا نیمه‌نشسته قرار دهید و گیره لوله معده را باز کنید تا از برگشت محتویات معده به ریه‌ها پیشگیری شود.
3. اگر بیمار لوله تراکئستومی یا تراشه دارد، از نداشتن ترشحات اطمینان حاصل کنید.
4. مطمئن شوید که لوله به‌درستی در معده قرار گرفته است.
5. ۵مایعات باید در فواصل زمانی مشخص و با حجم تعیین‌شده توسط پزشک به بیمار داده شود.
6. پس از ۵ تا ۷ روز، لوله معده باید تعویض شود تا از عفونت یا انسداد جلوگیری شود.

نکات مهم هنگام تغذیه از طریق لوله معده

برای اطمینان از قرارگیری صحیح لوله معده ابتدا یک گوشی پزشکی تهیه کرده و قبل از هر بار گاواژ، با استفاده از سرنگ ۲۰ سی‌سی هوا به داخل معده بفرستید.
صدای ورود هوا را در معده بشنوید تا مطمئن شوید که لوله به درستی در جای خود قرار دارد.
سپس گوشی پزشکی را زیر جناغ سینه روی شکم قرار دهید و محتویات معده را با آسپیره کردن بکشید. اگر بیش از نصف مقدار گاواژ قبلی کشیده شد، از دادن وعده غذایی خودداری کنید.
در صورتی که محتوا برگشت آن را دوباره گاواژ کنید اما مقدار آن را کاهش دهید. بیمار قادر است تا ۳۰۰cc گاواژ را هر سه ساعت یک بار تحمل کند.
پیش از گاواژ و بعد از آن، ۳۰ تا ۵۰ میلی‌لیتر آب به لوله معده بفرستید. هرگز مایعات گاواژ را با فشار از طریق پیستون سرنگ وارد لوله نکنید. به جای آن پیستون سرنگ را خارج کرده و مواد غذایی را در سرنگ ریخته، سپس لوله را کمی بالا بیاورید تا مایع به‌طور طبیعی وارد معده شود.
پس از هر بار استفاده، سرنگ را به‌خوبی بشویید و هر ۲۴ ساعت یک بار تعویض کنید. اگر غذای گاواژی سرد است، آن را کمی گرم کنید تا دمای آن مشابه دمای اتاق باشد.
در مشورت با متخصص تغذیه، می‌توانید از غذاهای آماده گاواژ نیز استفاده کنید.
هر روز چسب دور لوله را بردارید، پوست اطراف آن را بشویید و خشک کنید، سپس چسب جدید بزنید. لوله معده را هر دو هفته یکبار تعویض کنید.
قبل از کشیدن لوله، ۳۰ سی‌سی آب به آن بزنید تا کامل خالی شود حال می‌توانید لوله را خارج کنید.

آیا گاواژ عوارض جانبی دارد؟

یکی از سوالات متداول از کادر درمان این است که آیا وصل سونداژ در منزل شیراز و گاواژ عوارض جانبی دارد؟ در پاسخ باید گفت بله، گاواژ نیز مانند هر روش پزشکی دیگری، میتواند عوارض جانبی داشته باشد. عوارض جانبی گاواژ عبارتند از:

• تهوع و استفراغ: ممکن است بیمار در اثر وجود لوله در معده احساس تهوع کند یا دچار استفراغ شود.
• اسهال: تغییر در رژیم غذایی و استفاده از مایعات میتواند باعث اسهال شود.
• عفونت: وجود لوله برای مدت طولانی میتواند خطر عفونت را افزایش دهد.
• آسپیراسیون: اگر محتویات معده به داخل ریه وارد شود، میتواند باعث آسپیراسیون شود.
• آسیب به مخاط: ورود و خروج مکرر لوله میتواند به مخاط بینی و مری آسیب بزند.

برای کاهش خطر بروز این عوارض، باید گاواژ توسط افراد آموزش دیده و با دقت انجام شود. همچنین، بیمارانی که از گاواژ استفاده میکنند باید به طور منظم توسط پزشکان و پرستاران مورد بررسی قرار گیرند تا از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. تنها کافی است با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.

گاواژ شکمی با گاواژ معده چه تفاوتی دارد؟

گاواژ شکمی و گاواژ معده هر دو روش‌های تغذیه‌ای هستند که برای افرادی که قادر به خوردن غذا از طریق دهان نیستند استفاده می‌شوند اما تفاوت‌های قابل توجهی دارند. گاواژ معده (Gastric Feeding Tube) به معنای وارد کردن لوله از طریق بینی یا دهان به داخل معده است. این روش برای بیمارانی که به‌طور موقت نیاز به تغذیه دارند و توانایی بلع را از دست داده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش تغذیه به‌طور مستقیم از طریق لوله وارد معده می‌شود.

اما گاواژ شکمی (Percutaneous Endoscopic Gastrostomy یا PEG) یک روش بلند مدت‌تر است که لوله تغذیه مستقیم از طریق دیواره شکم وارد معده می‌شود. این روش برای بیمارانی که به‌طور مزمن نیاز به تغذیه از طریق لوله مانند افرادی که دچار بیماری‌های عصبی یا سرطان گوارشی هستند مناسب است. در گاواژ شکمی لوله به‌طور دائم در بدن بیمار باقی می‌ماند و به مراقبت‌های خاص و تعویض دوره‌ای نیاز دارد. در مقابل گاواژ معده به‌طور موقت استفاده می‌شود و نیاز به تعویض لوله‌ها ندارد.

پودر گاواژ چیست و چه مزیتی دارد؟

پودر گاواژ نوعی مکمل غذایی است که به‌طور خاص برای تغذیه بیماران از طریق لوله معده طراحی شده است. این پودر شامل مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات، چربی و ویتامین‌ها است که به‌طور مناسب به معده منتقل می‌شود. این پودر به تامین نیازهای تغذیه‌ای بیماران کمک می‌کند. این محصول برای بیمارانی که قادر به خوردن غذا از راه دهان نیستند یا به تغذیه اضافی نیاز دارند بسیار مفید است و می‌تواند به بهبود وضعیت تغذیه‌ای و سلامت عمومی کمک کند.
مزیت پودر گاواژ:

• استفاده راحت
• حمل آسان
• می‌توانید آن را در مایعات حمل کنید

معده پلاستیکی چیست؟

معده پلاستیکی یک مدل شبیه سازی شده از معده انسان است که از مواد پلاستیکی یا سیلیکونی ساخته می‌شود و به منظور آموزش یا شبیه‌سازی شرایط مختلف پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مدل‌ها در آموزش‌های پزشکی برای نمایش عملکرد معده، فرایندهای گوارشی و انجام تکنیک‌های درمانی مانند گاواژ یا تغذیه لوله‌ای به کار می‌روند. معده پلاستیکی می‌تواند به دانشجویان پزشکی یا پرستاران کمک کند تا مهارت‌های خود را در محیطی کنترل شده و بدون خطر برای بیماران واقعی تقویت کنند. این ابزار آموزشی برای شناخت بهتر آناتومی معده، یادگیری تکنیک‌های درمانی و بهبود دقت در فرایندهای پزشکی طراحی شده است.

تغذیه از طریق راه فرعی به معده از روی شکم پگ(PEG)

پگ گاستروستومی به معنای بازکردن یک راه از معده بر روی شکم به منظور تغذیه مواد غذایی و مایعات است. این روش میتواند موقتی و یا دائمی باشد. ممکن است این کار در روده کوچک نیز انجام شود(ژوژونوستومی). لوله پگ (PEG) از طریق آندوسکوپی وارد معده شده و از طریق برش کوچکی از روی پوست خارج شده و از داخل به جدار معده ثابت میشود. لوله از سطح معده به یک لوله پلاستیکی ویا لاستیکی متصل است. در تغذیه به روش گاستروستومی باید به دو مسئله تغذیه بیمار و سلامت پوست زیر لوله توجه گردد.

تغذیه در بیمارستان

پس از جراحی تغذیه بیمار با ۳۰۰ تا ۶۰ میلی لیتر آب و گلوکز ۱۰ درصد آغاز می‌شود و به تدریج تا ۱۸۰ تا ۲۴۰ میلی لیتر افزایش می‌یابد. بعد از ۲۴ ساعت، شیر و سپس غذاهای نرم و پرکالری به رژیم اضافه می‌شود. طبق تجویز پزشک می‌توان از غذاهای آماده تجاری نیز استفاده کرد. همچنین استفاده از فیبر در برنامه غذایی برای حفظ الگوی طبیعی دفع ضروری است. در صورت نیاز سوند ادراری و مراقبتها لازم از بیمار ضروری است.

۷ نکته مراقبت از لوله گاواژ و پیشگیری از عفونت

مراقبت از لوله گاواژ و پیشگیری از عفونت شامل موارد زیر است:

1. تمیز نگه داشتن: محل ورود لوله گاواژ باید همیشه تمیز و خشک نگه داشته شود.
2. بررسی محل ورود: به طور منظم باید محل ورود لوله را برای هرگونه قرمزی، تورم، درد یا نشت مایعات بررسی کنید.
3. تعویض لوله: لوله گاواژ باید طبق دستورالعمل های پزشکی در فواصل زمانی مشخص تعویض شود.
4. جلوگیری از انسداد: مطمئن شوید که لوله دچار انسداد نشده باشد. این کار با شستشوی منظم لوله با آب استریل انجام میشود.
5. تغذیه صحیح: از تغذیه صحیح و متناسب با نیازهای بیمار اطمینان حاصل کنید و دستورالعمل های تغذیه را دقیقاً دنبال کنید.
6. آموزش: اگر مراقبت از بیمار با لوله گاواژ در منزل انجام میشود، مهم است که خانواده و مراقبین آموزش های لازم را دریافت کنند.
7. پیگیری پزشکی: در صورت مشاهده هرگونه علامت عفونت یا مشکلات دیگر، باید فوراً با پزشک تماس گرفته شود.

این توصیه ها برای اطمینان از سلامت بیمار و جلوگیری از بروز عفونت احتمالی ضروری است. همچنین، مراقبت های دقیق و حرفه ای میتوانند به بهبود وضعیت تغذیه بیماران کمک کنند. معمولا یک پانسمان روی محل خروج لوله گذارده میشود و با یک نوار چسب باریک از دو طرف، لوله به دیواره شکم ثابت می‌گردد. بخشی از گاز پانسمان زیر صفحه پلاستیکی قرار میگیرد تا پوست، صدمه کمتری ببیند.

مراقبت از پوست

پوست اطراف لوله به علت عملکرد آنزیمی شیره معده و نشت اطراف لوله، تحریک شده و ممکن است دچار ورم، قرمزی، و دردناکی شود لذا، روزانه اطراف آن را با آب و صابون شستشو داده و خوب خشک کنید و اگر پوسته های خشک شده ایجاد شد، آن را با سرم شستشو خیس کرده و سپس بردارید، سپس روی آن پانسمان بگذارید. هر روز موقع شستشو، پوست اطراف لوله را از نظر شکنندگی، تحریک، سائیدگی و وجود ترشح یا نشت شیره معده بررسی کنید. در صورت مشاهده این موارد با ما تماس بگیرید.

هشدارها:

• در صورت وجود هر گونه علامت عفونت زخم و یا سایر مشکلات به پزشک سایت شیراز درمان اطلاع دهید تا در صورت نیاز آنتی بیوتیک تجویز نماید.
• هرگونه استفراغ و مدفوع بیمار باید از نظر خونریزی کنترل گردد و در صورت پیدایش خونریزی، فورا با ما تماس بگیرید.
• چنانچه لوله به هر دلیل سهوا خارج گردید، فورا به پزشک اطالع دهید زیرا ظرف ۶-۴ ساعت مجرا بسته خواهد شد.

پرسش‌های متداول

لوله ای که غذا را به معده می رساند چه نام دارد؟

لوله‌ای که غذا را به معده می‌رساند، لوله گاواژ یا لوله تغذیه نام دارد. این لوله از طریق بینی یا شکم وارد معده می‌شود و برای بیمارانی که قادر به خوردن غذا از طریق دهان نیستند کاربرد دارد.

آیا گاواژ عوارض دارد؟

مانند هر روش پزشکی دیگری، گاواژ هم می‌تواند عوارضی مانند عفونت یا انسداد لوله را به همراه داشته باشد. برای پیشگیری از این مشکلات، باید از لوله به‌درستی مراقبت کرده و آن را طبق دستور پزشک تعویض کنید.

چگونه از لوله معده مراقبت کنیم؟

برای جلوگیری از عوارض باید لوله را به‌طور منظم تمیز کرده، سرنگ را هر ۲۴ ساعت یک بار تعویض کنید و پس از هر بار تغذیه، لوله را با مقدار کمی آب شستشو دهید. همچنین اطراف لوله را تمیز و خشک نگه دارید.

چه نوع غذاهایی می‌توان از طریق لوله معده تغذیه کرد؟

ابتدا تغذیه با مایعات مانند گلوکز ۱۰ درصد آغاز می‌شود. سپس به تدریج می‌توان شیر و غذاهای نرم و پرکالری به رژیم اضافه کرد. طبق نظر پزشک می‌توان از غذاهای آماده گاواژ نیز استفاده کرد.