سقط جنین
۱. خونريزي رحمي:
در شروع سقط جنین ،خونريزي اغلب اوقات به صورت لك بيني آغاز مي شود ولي طولي نمي كشد كه زيادتر مي شود و لخته هاي بزرگ نيز تشكيل مي گردد. علت خونريزي، باقي ماندن تكه اي از جفت و يا قسمتي از جنين در داخل رحم است و تا زماني كه اين تكه ها خارج نشده اند، رحم روي خود جمع نمي شود و خونريزي ادامه مي يابد .
۲. درد در ناحيه زير شكم :
در موقع سقط جنين، اكثر خانم ها از دردهاي خفيف زير شكم شكايت مي كنند و اين دردها اغلب متناوب است و گاهي از اوقات قولنجي مي شود. علت اين دردها، انقباض عضله رحم براي خارج ساختن خون و يا لخته داخل آن است و تا زماني كه رحم خالي نشده درد نيز ادامه خواهد داشت .
سرنوشت جنين در حال سقط شدن بستگي به زنده بودن و مقاومت آن دارد. تا زماني كه جنين داخل شكم زنده است اميد قطع شدن خونريزي و ادامه يافتن آبستني وجود دارد ولي اگر جنين مرده باشد، هرگونه كوشش براي نگاهداشتن آبستني بي ثمر خواهد بود، زيرا اگر جنين مرده خود به خود سقط نشود بايد آن را با عمل كورتاژ خارج كرد. موقعي كه جنين خود به خود سقط مي شود، در صورتي كه جفت هم با آن خارج شده باشد خونريزي به وجود نمي آيد، ولي هميشه سقط هاي جنين به اين صورت نيست و غالب اوقات، مقداري از جفت و يا جنين در داخل رحم باقي مي ماند و تا زماني كه رحم خالي نشده است خونريزي ادامه پيدا مي كند .
جنين وقتي تهديد به سقط است كه دهانه رحم بسته شده وخونريزي رحمي، مختصر و جزئي باشد و مسلما جنين داخل رحم زنده بوده و خونريزي ممكن است با استراحت بيمار و درمان طبي قطع گردد. سقط جنين وقتي قريب الوقوع و حتمي است كه جنين مرده و دهانه رحم كامال باز وخونريزي شديد و غير قابل كنترل باشد.
چه عواملي مي تواند موجب سقط جنين شود؟
به تصور اغلب مردم، عوامل گوناگوني مانند زمين خوردن، برداشتن وزنه هاي سنگين، كارهاي سخت و طاقت فرسا، وارد شدن ضربه به شكم و ضربه و فشارهاي رواني باعث سقط جنين مي شوند. البته جنين ناسالم اگر در محيطي نامناسب پرورش يابد، ممكن است تحت تأثير عوامل ياد شده سقط شود ولي اين عقيده كه عوامل فوق باعث سقط جنين سالم مي شوند، امروزه مورد قبول پزشكان نيست.
براي اينكه جنين در داخل رحم باقي بماند و به ثمر برسد شرايطي لازم دارد كه شامل موارد زير مي شود :
سالم بودن نطفه پدر و مادر تا جنيني كه از تركيب آنها حاصل مي شود بي عيب باشد و رشد و نموكامل كند .
محيطي كه تخم در داخل آن پرورش يافته و نمو مي كند، بايستي سالم و بدون عيب باشد تا بستري مناسب براي رشد و نمو جنين فراهم گردد .
هورمون هاي الزم براي نگهداري جنين توسط تخمدانها و جفت به اندازه كافي ترشح بشوند .
در صورتي كه يكي از شرايط فوق موجود نباشد جنين تهديد به سقط مي شود و يا به طور قطع ساقط مي گردد .
اگر چه بسياري از سقط ها علت واضح و مشخصي ندارند ولي بطور خلاصه علل عمده سقط را ميتوان يكي از موارد زير در نظر گرفت:
بنا به عقيده اكثر پزشكان، جنيني كه از نطفه هاي ضعيف و ناتوان پدر و يا مادر به وجود مي آيد دير يا زود از بين مي رود و سقط مي شود. تشخيص انواع نطفه هاي ضعيف مرد و تعداد آنها از روي امتحان كامل مني به دست مي آيد .
گاهي نطفه سالم است، ولي محيطي كه جنين در داخل آن زندگي مي كند نامساعد است. محيط هاي نامساعد براي پرورش و نمو جنين عبارتند از عفونتهاي قبلي رحم و تخمدانها، پوليپ و يا فيبروم رحمي، غده هاي رحمي، نقايص و ناهنجاري هاي دستگاه تناسلي و توليد مثل مانند كج شدن رحم، دو شاخه بودن رحم و گشاد شدن دهانه رحم. هر يك عوامل بالا زمينه را براي سقط جنين آماده مي كنند و گاه سبب سقط هاي مكرر نيز مي شوند .
كم شدن هورمون هاي نگاهدارنده جنين، به علت ضعف و خوب كار نكردن غدد مترشحه داخلي بدن به خصوص تخمدانها و جفت، سبب مي شود كه جنين نتواند به طور كامل رشد و نمو كند و درنتيجه قبل از اين كه به ثمر برسد از بين مي رود .
اعمال جراحي روي رحم و دهانه آن مخصوصا كورتاژهاي متعدد .
عفونت هاي مزمن مانند سل، سيفيليس، ملاريا، كم خوني ها و همچنين اختلاف گروه خوني بين پدر و مادر و ناسازگاري Rh جزء علل مهم سقط جنين به شمار مي آيد .
عوامل فرعي ديگر مانند عصبانيت، شوك هاي روحي شديد و بلاخره كارهاي سنگين و مقاربت جنسي زياد در بارداري هاي پر خطر.
کورتاژ به چه معناست؟
كورتاژ در كلمه يعني تراشيدن و خارج كردن قسمتي از بافت بدن. بنابراين براي هر قسمتي از بدن كه نياز به خارج كردن بافت يا نمونه داشته باشيد ممكن است انجام شود. در گفتار مصطلح اين كلمه در واقع خلاصه فارسي شده (Curettage and Dilation يا D&C) است كه به معني اتساع و بيرون آوردن جنين يا بافت داخلي رحم است .
كورتاژ ممكن است به منظور درمان يا تشخيص بيماري رحم انجام شود و تنها يكي از موارد استفاده آن خارج كردن جنين زنده و سقط عمدي است. روشهاي مختلفي براي انجام اين كار وجود دارد مانند ساكشن يا كورِت .
سقط عمدي ممكن است توسط ماما يا پزشك و در شرايط مناسب بهداشتي با مراقبتهاي لازم انجام شود و يا به دست افراد غيرمتخصص و بصورت غيراصولي باشد. نكته مهم اين است كه در هر دو صورت ممكن است قانوني يا غيرقانوني باشد. نكته مهم اين است كه كورتاژ با هدف سقط عمدي در اكثر موارد به صورت غيرقانوني بوده و انجام آن توسط افراد غيرمتخصص و در شرايط نامناسب و آلوده مي تواند خطرات جدي و حتي تهديد كننده به دنبال داشته باشد.
كورتاژ تشخيصي چيست و چرا بعد از سقط، انجام مي شود؟
كورتاژ تشخيصي خارج كردن محتويات رحم يا بقاياي محتويات است و با هدف بررسي نمونه به دست آمده و تشخيص ضايعه در رحم انجام مي شود .
اين عمل معمولآ پس از سقط هائي انجام مي شود كه در سه ماهه اول اتفاق افتاده اند. در كورتاژ تشخيصي مانند هر C&D دو كار انجام مي شود: باز كردن دهانه رحم و برداشتن محتويات رحم.
در ۵۵ درصد سقط هائي كه قبل از هفته دهم حاملگي اتفاق مي افتند معمولآ محتويات رحم بدون مشكل خاصي خارج مي شود. اما در سقط هاي پس از هفته دهم معمولآ تمام اجزا حاملگي خارج نمي شوند و لازم است توسط پزشك بيرون آورده شوند .
در برخي موارد كه لكه بيني يا ساير مشكلات در پي سقط وجود دارد نيز براي بررسي وضعيت داخل رحم انجام مي شود.
پس از كورتاژ چه مراقبت هائي لازم است؟
بعضي خانم ها بعد از چند ساعت فعاليت هاي طبيعي خود را از سر مي گيرند و بعضي ديگر نياز به چند روز استراحت دارند. درد هاي كرامپي شايعند اما معمولآ بيشتر از ۲۴ ساعت طول نمي كشند. معمولآ چند روز تا ۲ هفته كرامپ و خونريزي خفيف وجود دارد. توصيه مي شود خانم ها تا ۲ هفته يا تا زماني كه خونريزي متوقف شود نزديكي نداشته باشند. معمولآ ۲ تا ۶ هفته بعد، پريود شروع مي شود و بهتر است تا آن زمان از تامپون استفاده نشود. مشخص نيست كه تخمك گذاري چه زماني به وضعيت نرمال بر مي گردد، بنابر اين توصبيه مي شود در اولين نزديكي از قرص يا ساير روشهاي مطمئن جلوگيري از بارداري استفاده شود.
در چه مواردي انجام سقط مجاز است؟
در بسياري از موارد كه پزشك اطمينان دارد كه ادامه يافتن آبستني برا ي جان مادر خطرناك است و يا به سلامت وي صدمه مي زند، مانند مواقعي كه مادر مبتلا به رماتيسم قلبي است و ادامه آبستني وضع بيماري او را خطرناكتر مي كند، قانون و وجدان پزشكي حكم مي كنند كه سقط درماني آن هم با موافقت پدر و مادر يا شوهر و تجويز پزشكان صلاحيت دار انجام گيرد.
در موارد زير سقط هاي درماني مجاز است :
در مواردي كه مادر داراي Rh خون منفي است و پدر Rh مثبت دارد و در سابقه بيمار سقط هاي مكرر چندين ماهه به همين علت وجود داشته و يا اينكه چندين نوزاد قبل از تولد در داخل شكم تلف شده اند و يا نوزادي كه به دنيا آمده به مرض يرقان و عوارض غير قابل درمان مبتلا بوده است.
در هر حال، با صلاحديد پزشك متخصص، باز هم قانون حكم مي كند كه سقط درماني براي نجات نوزاد انجام گيرد .
عكس برداري با اشعه X براي درمان و تشخيص بسياري از بيماريها به كار مي رود. اشعه X، روي سلولهاي جنين كه در حال تشكيل شدن و تغيير شكل هستند اثر بد مي گذارد و بنابراين امكان دارد جنين مادري كه در ماه هاي اوليه در معرض اشعه X قرار گرفته ناقص الخلقه بشود. حال اگر مطمئن باشيم كه جنين داخل شكم در شروع حاملگي تحت تأثير شديد اشعه قرار گرفته و از طرف ديگر متخصص راديوگرافي اين نظريه را تأييد كند، پزشك متخصص زنان اجازه دارد كه اين جنين را قبل از به ثمر رسيدن با كورتاژ از بين ببرد .
در بعضي موارد براي خانم هايي كه ناراحتي هاي روحي و عصبي آنها در موقع حاملگي شديدتر مي شود و يا بعد از زايمان دچار سايكوزهاي عصبي مي شوند به طوري كه بعد ها قادر به نگهداري و پرورش طفل خود نخواهد بود، با تشكيل شوراي پزشكي و موافقت پزشك متخصص اعصاب سقط درماني مجاز است .
سرخجه در دوران حاملگي: سرخجه يكي از بيماري هاي خطرناك و مسري است. مادراني كه در كودكي سرخجه نگرفته اند، اگر در ماه هاي اول و دوم حاملگي در معرض ابتلاي به سرخجه قرار گيرند احتمال اين كه جنين آنها كور شود و يا مبتلا به عوارض مادرزادي قلب گردد خيلي زياد است.
بنابراين اصل، اگر مطمئن باشيم كه مادري در ماه هاي اوليه حاملگي سرخجه گرفته است، با موافقت شوراي پزشكي و رضايت زن و شوهر سقط درماني انجام مي گيرد .
بعضي مادران، براي رفع كم خوابي و حالت تهوع دوران حاملگي از بعضي قرص ها استفاده مي كنند؛ در صورتي كه تشخيص داده شود اين قرص ها به جنين آسيب وارد كرده اند، سقط هاي درماني مجاز خواهند بود .
سقط جنين بدون مجوز پزشكي و عمدي، غير قانوني است و در صورتي كه اين سقط ها توسط اشخاص غير مطلع و يا با وسايل آلوده انجام گيرند علاوه بر خطرات جاني، گاهي باعث عفونت هاي شديد رحمي مي گردد و زن را براي هميشه و يا دراز مدت نازا مي كند.
كورتاژ چگونه انجام مي شود؟
اين كار با بيهوشي عمومي يا موضعي قابل انجام است. پزشك دهانه رحم را امتحان مي كند تا ببيند به اندازه كافي باز است يا خير و در صورت نياز از باز كننده براي اين كار استفاده مي كند. معمولا دهانه رحم با وسيله اي باز نگه داشته مي شود. در مرحله بعدي با ساكشن محتويات رحم بيرون آورده مي شود و براي آزمايشگاه پاتولوژي فرستاده مي شود.
